چکیده:
ظهور دومین دولت شیعه در منطقه خاورمیانه پس از حمله آمریکا به عراق، یکی از مهمترین نقاط عطف تاریخ این منطقه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران محسوب می شود چرا که با احیای شیعیان و بازنمایی هویت آنان در کشورهای منطقه و تاثیرات سیاسی، ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک آن در ساختار قدرت و امنیت منطقه ای، تحولات و تغییرات نوینی در تعاملات ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خاورمیانه به وجود آمده است. این مسئله با عنوان طراحی هلالی شیعی یا شکل گیری ژئوپلیتیک نوین تشیع در خاورمیانه از سوی بسیاری از مقامات رسمی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای مورد تاکید قرار گرفته و با واکنش ها و عکس العمل های آنان نسبت به افزایش قدرت نرم شیعیان و ایران، به تشدید فرقه گرایی در منطقه دامن زده است. بر این اساس، با توجه به اهمیت نقش تحولات جدید ژئوپلیتیک منطقه بر نظم نوین سیاسی، اجتماعی و امنیتی خاورمیانه، مقاله حاضر به ارزیابی تحلیلی چگونگی شکل گیری، هویت یابی و سیاسی شدن پروسه یا پروژه ژئوپلیتیک نوین تشیع در خاورمیانه در قالب دو گفتمان ژئوپلیتیک سلطه و ژئوپلیتیک مقاومت پرداخته و بایسته های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"در این شرایط،با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک نوین تشیع در تحولات منطقه،جمهوری اسلامی ایران در راستای منافع ملی خود باید راهکارهای زیر را در قبال این مسئله پیگیری کند: 1-با توجه به اینکه واقعیات سیاسی منطقه نشان میدهد که ظهور یک هلال شیعی عینی یا پان شیعیسم در شرایط کنونی در منطقه وجود ندارد،جمهوری اسلامی ایران باید ژئوپلیتیک نوین تشیع به معنای احیای کامل شیعه در خاورمیانه را تنها در قالب استراتژی کلان امنیت ملی جمهوری اسلامی و چشمانداز بیست ساله در نظر گرفته و در شرایط فعلی به دنبال تأکید بر امت واحده اسلامی و تلاش در بهبود اوضاع شیعیان در جوامع اسلامی به عنوان جزئی از بدنه جهان اسلام باشد و با مقابله با پروژه ایران هراسی به کاهش نگرانی سایر دولتهای منطقه نسبت به تحولات عراق و یا طرح هلال شیعی در خاورمیانه بپردازد؛ 2-از آنجا که ظهور دومین دولت شیعی در منطقه و طرح هلال شیعه سبب گسترش شکاف شیعه-سنی و فرقهگرایی در منطقه و حتی تکفیر شیعیان شده است،ایران باید به زدودن اختلافات شیعه و سنی در منطقه مبادرت ورزد؛ 3-جمهوری اسلامی ایران باید با دیپلماسی فعال خود و از طریق تعامل با سران دولتهای عربی بویژه عربستان و مصر آنان را از تداوم سیاستهای فرقهگرای کنونی بویژه در عراق بازدارد؛ 4-اگرچه پروژه ایرانی تشکیل هلال شیعی در خاورمیانه در شرایط کنونی ممکن نیست،اما ایران باید با تداوم همکاری با شیعیان بویژه گروههای شیعی ضعیف یا در حال اغما در منطقه ادامه داده و با تقویت فکری،سیاسی و اقتصادی آنان،دومینوهایی را برای چانهزنی در منطقه و یا مقابله با سیاستهای احتمالی انزواگرایانه آمریکا حفظ کند؛ 5-ایران باید طرح هلال شیعی در منطقه را به عنوان محور قدرت نرم خود پیگیری کرده تا بتواند در مقابل افزایش قدرت سخت و خرید تسلیحات نظامی دولتهای منطقه،توان و اقتدار کشور را ارتقا دهد؛ 6-جمهوری اسلامی ایران باید بر لزوم گذار به دموکراسی و انتخابات آزاد در منطقه تأکید کند تا از این طریق محمل لازم در قدرتیابی شیعیان که با تجربه عراق،سیاسی شدهاند،به وجود آید."