چکیده:
در آغاز هزاره ی سوم در حوزه ی مطالعات سیاست بین الملل و بویژه تئوری های انتقال قدرت، ادبیاتی جدید رواج یافت که از آن با عنوان قدرت های در حال ظهور نام برده می شود. قدرت هایی که با توجه به تعاریفی که از آن ها می شود دارای رفتاری نسبتا متفاوت در مقایسه با سایر قدرت های بزرگ در تاریخ روابط بین الملل می باشند. در سال های گذشته چین در کانون این حوزه مطالعاتی قرار گرفته است. خیزش چین در نظام بین الملل سبب شده است تا این کشور برای افزایش منافع ملی خود به گسترش نقش خود در مناطق مختلف از جمله خاورمیانه بپردازد. سوال اصلی مقاله آن است که چگونه موانع و فرصت های مختلف در خاورمیانه، بر گسترش نقش چین در این منطقه تاثیر می گذارند؟پاسخ احتمالی به این پرسش آن است که محدودیت های نظامی چین و موانع سیاسی- استراتژیک ناشی از رقابت قدرت های بزرگ، رابطه مستقیمی با ایفای نقش حاشیه ای این کشور در خاورمیانه دارد. همچنین فرصت های اقتصادی(انرژی- تجاری) اهمیت ویژه ای در گسترش نقش چین در خاورمیانه دارد. در این پژوهش با استفاده از تئوری مجموعه امنیتی منطقه ای و با بررسی ابعاد سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی بر این نکته تاکید می شود که خاورمیانه یکی از کلیدی ترین حوزه ها در استراتژی کلان بلندمدت چین می باشد و جمهوری اسلامی ایران می تواند با تغییر یا حداقل تعدیل در برخی از رفتارهای بین المللی، خود را به کانون اصلی این استراتژی و متحد استراتژیک چین در خاورمیانه بدل کند.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر بحران اقتصادی جهـانی کـه منشـأ آن بـه ایـالات متحده باز می گشت و بدهی ١٤ تریلیون دلاری این کشـور بـه عنـوان بـزرگ تـرین اقتصاد جهان ، بی نتیجه ماندن بسیاری از مسائل مورد اختلاف چین و امریکا همچون کره شمالی ، محیط زیست ، مسائل پولی و مالی ، تبدیل چین به دومین اقتصاد جهـان وتلاش های مضاعف برای گسترش روابط خود با بسیاری از کشورهای جهان ، همه خبر از تغییراتی آرام اما جدی در وضعیت نظام بین الملل پس از جنگ سرد می دهد.
اهمیت وضرورت پژوهش اگرچه در سال های گذشته کتاب ها، مقالات و گزارش های متعـددی در حـوزه هـای مختلف سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و امنیتـی چـین بـه بسـیاری زبـان هـا از جملـه انگلیسی و چینی نگاشته شده ، اما این مطالعات بیشـتر بـه حـوزه مسـائل داخلـی و همچنین رابطه چین با ایالات متحده و سایر قدرت های بزرگ پرداخته اند.
در حـوزه سیاسـت خـارجی سـه عامـل کلیـدی بـه تبیـین نحـوه رفتــاری و تأثیرگذاری قدرتهای در حال ظهور کمک می کند: اولا قدرت های در حـال ظهـور همبستگی های سیاسی و اقتصادی ٢ دوجانبـه خـود را بـا دولـت هـایی کـه در نظـام بین الملل موجود از آنها با عنوان دولت های ضعیف یا سرکش ٣ یاد می شـود حفـظ و تقویت می کنند؛ برای مثال رابطه نزدیک چین با سـودان ، میانمـار و زیمبـاوه از ایـن دست است .
8. BarryBuzan, “China in international society: is peaceful rising possible?”,The Chinese Journalof InternationalPolitics,2010,Vol. 3,pp.
Mearsheimer, “The gathering storm: china's challenge to us power in Asia”, the Chinesejournalof internationalpolitics,2010,Vol. 3,p.