چکیده:
بخش خدمات که زمانی از سوی برخی اقتصاددانان نادیده گرفته میشد،از ارکان اساسی فعالیتهای اقتصادی است. این بخش با ظهور شهرنشینی شکل میگیرد و با گسترش شهرنشینی پوشش وسیعتری مییابد.اولین نشانههای شکلگیری فعالیتهای خدماتی در ایران مقارن با عصر امتیازات بوده است و هماکنون بخش عمدهای از ارزش افزودهء کل اقتصاد را به خود اختصاص میدهد. در این تحلیل،ساختار بخش خدمات در اقتصاد ایران از جنبههای ارزش افزوده،اشتغال،سرمایهگذاری،ارزبری،نقش خدمات در ترکیب صادرات و واردات و بهرهوری نیروی کار طی سالهای پس از انقلاب با نگاهی به روندها در سالهای قبل از انقلاب مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"رشد ارزش افزودهء اجزای تشکیل دهندهء گروه خدمات (تصویرتصویر) واحد:درصد بررسی تحولات اجزای تشکیل دهندهء گروه خدمات که نقش عمدهای در اقتصاد ایران دارد، حاکی از آن است که: -سهم ارزش افزودهء بازرگانی،رستوران و هتلداری در گروه خدمات در فاصلهء سالهای قبل از انقلاب روند نزولی داشت و از 43 درصد در سال 1338 به 7,20 درصد در سال 1365 رسید.
آنچه از بررسی تحولات اشتغال در بخش خدمات نتیجه میشود را میتوان به این شکل خلاصه کرد که بخش خدمات طی 20 سال (75-1355)بیشترین نرخ رشد جمعیت شاغل را یعنی 4,4 درصد،بیش از دو برابر گروه صنایع و معادن را داشته است.
نقش کارکنان مستقل گروه خدمات در کل کارکنان مستقل کشور 4,26 درصد است و کارکنان مستقل دو گروه عمدهفروشی و خردهفروشی و رستوران و هتلداری و حملونقل و ارتباطات به ترتیب 7,69 و 4,53 درصد کل شاغلان مربوط به گروههای خود را تشکیل میدهد.
جالب آنکه اگر این بخش را به دو زیر بخش خدمات مؤسسات مالی و پولی و خدمات مستغلات،حرفهای و تخصصی تقسیم کنیم، علیرغم سهم کمتر زیر بخش مستغلات در کل بخش(حدود 6,27 درصد)،ارزش افزودهء آن حدود 15-10 برابر زیر بخش خدمات مؤسسات مالی و پولی است،به طوریکه بهرهوری زیر بخش خدمات ملکی،حقوقی و تجاری در سال 1365 معادل 6,39 میلیون ریال به ازای هر نفر بوده است.
بهرهوری نیروی کار در بخشهای مختلف اقتصاد و اجزای تشکیل دهندهء گروه خدمات (تصویرتصویر) بجز دو بخش خدمات عمومی،اجتماعی و شخصی و حملونقل و ارتباطات که رشدهای کمی در بهرهوری در حدود 4,0 و 1 درصد داشتند،دو بخش خدمات مالی و بازرگانی، رشدهای منفی معادل 8,5 و 3,5 درصد را تجربه کردند."