چکیده:
نقد فرمالیستی مهمترین رویکرد آغاز قرن بیستم است که از مدرنیسم سرچشمه میگرفت. دهه های پایانی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، عصر نفی و انکار گذشته و گسستن از سنتهای ادبی و هنری پیشین بود. مدرنیسم بر آن بود که شالودههای اندیشة کهن را در هم شکند و«هنر نو» و «ادب نو» بیافریند. به همین منظور، اندیشمندان آغاز قرن بیستم میکوشیدند «ضد 365سینما»، «ضد تئاتر»، «ضد رمان»، و سرانجام، نوعی «ضد هنر» خلق کنند. فرمالیسم در هنگامة پرآشوب این ضدیتها، پرچم مبارزه با اندیشههای سنتی را در نقد ادبی و هنری برافراشت. آیافصلنامه پژوهشهایادبی سال9، شماره65 و 75،تابستان و پاییز5955 امروزه میتوان از فرمالیسم، بهمنزلة شیوهای رایج، در نقد ادبی بهره گرفت؟ در این مقاله، چگونگی پیدایی فرمالسیم در ادبیات در آغاز سدة بیستم بررسی، و شگردها و تئوریهای آن با نظریههای علم بالغت در ادب فارسی مقایسه شده است. بیگمان، امروز پس از گذشت نزدیک به یک قرن از ظهور فرمالیسم، باید اذعان داشت که اگرچه فرمالیستها نظریههایی نو پدید آوردند، تقریبا بر همة مراحل کار آنان جزمگرایی سایهافکن بود. امروز ضمن ادای احترام به تالشهای آنان، باید مکتب نقد فرمالیستی را بهمنزلة یک دیدگاه مطلق، عمال در موزة نقد هنری و ادبی جای داد و نمیتوان آن را همچون روشی غایی و نهایی در نقد به کار گرفت.
خلاصه ماشینی:
آیافصلنامه پژوهشهایادبی سال9، شماره65 و 75،تابستان و پاییز5955 امروزه میتوان از فرمالیسم، بهمنزلة شیوهای رایج، در نقد ادبی بهره گرفت؟ در این مقاله، چگونگی پیدایی فرمالسیم در ادبیات در آغاز سدة بیستم بررسی، و شگردها و تئوریهای آن با نظریههای علم بالغت در ادب فارسی مقایسه شده است.
فصلنامه پژوهشهایادبی سال9، شماره65 و 75،تابستان و پاییز5955 اگر قرار بود هر آنچه مربوط به گذشته است، نفی شود، پس میبایست همة 665 مکتبهای هنری و ادبی پیشین نیز کنار میرفتند.
ناگفته 665 نماند که این منتقدان انگلیسی-آمریکایی به دلیل بسته بودن مرزهای فرهنگی روسیه، فصلنامه پژوهشهایادبی سال9، شماره65 و 75،تابستان و پاییز5955 منتقدان فرمالیست را تا حدود نیمة قرن بیستم نمیشناختند، اما هر دو گروه از نظر 665 فکری به استقالل ادبیات و نقد ادبی از موازین بیرونی ادبیات معتقد بودند.
965 شالودههای تفکر فرمالیستی در برخورد با نقد سنتی در آغاز قرن بیستم، هر تجربة مدرن باید در نهاد خود متضمن کنار نهادن بخشی از فصلنامه پژوهشهایادبی سال9، شماره65 و 75،تابستان و پاییز5955 سنتهای دیرین میبود، اگرچه نبا ید فراموش کرد که در تاریخ نقد ادبی و هنری، مسألة اعتراض به هنر قدمتی بسیار بیشتر از دوران ظهور سنتهای مدرن داشته است.
در دورهای که فرمالیسم در عالم ادبیات همچون شیوهای پیشرو در نقد ادبی در 565 روسیه مطرح بود، حکومت عمالً بر همة گونههای هنری مبتنی بر گرایشهای غیررئالیستی و به ویژه گرایشهایی که از یگانه مکتب دولتی، یعنی رئالیسم سوسیالیستی فصلنامه پژوهشهایادبی سال9، شماره65 و 75،تابستان و پاییز5955 تبعیت نمیکردند، برچسب فرمالیسم نهاد.