چکیده:
هویت های قومی و نسبت آن با هویت ملی یکی از مسائل اساسی در کشورهای چند قومیتی به شمار می آید. چگونگی رابطه و مناسبات میان این دو نوع هویت اجتماعی می تواند بر روی همبستگی و انسجام ملی در این کشورها تاثیر بگذارد. تحقیق حاضر با توجه به دغدغه ها و نگرانی های موجود در خصوص تنوع فرهنگی و قومی در جامعه ایران و پیامدهای ناشی از آن ضمن بهره گیری از تئوری هویت اجتماعی، تئوری فرهنگ پذیری و مدل های در هم بافتگی هویت اجتماعی و انسجام هویت های چندگانه، رابطه هویت قومی و ملی را مورد بررسی قرار می دهد. نتایج تحلیل ثانوی نشان می دهد که هر دو هویت قومی و ملی در میان اقوام ایرانی برجسته است. همچنین همبستگی میان احساس تعلق به قومیت و دلبستگی به ملیت در کل نمونه مثبت است، اما میزان رابطه و جهت آن در میان اقوام متفاوت می باشد. علاوه بر این نتایج تحقیق حاکی از آن است که شکل های مختلفی از تعیین هویت در میان اقوام ایرانی وجود دارد که وزن و اهمیت آنها یکسان نیست. در حالی که هویت انسجام یافته (ترکیبی) دارای بیشترین فراوانی است، موقعیت های هویتی همانندسازی و حاشیه ای موارد معدودی را تشکیل می دهند. نهایتا اینکه گروه بندی پاسخگویان بر حسب هویت قومی و ملی به تفکیک اقوام ششگانه نشان می دهد که اگر چه هویت غالب در میان همه گروه های قومی هویت انسجام یافته است، با این همه سهم این نوع هویت در میان اقوام متفاوت می باشد.
خلاصه ماشینی:
"براین اساس سؤال اصلی در پژوهش حاضر این است که آیا هویت قومی در میان اقوام ایرانی یک هویت اجتماعی برجسته محسوب میشود؟اگر پاسخ مثبت است، اهمیت و برجستگی هویت قومی چه تأثیری برهویت ملی دارد؟آیا با تقویت هویت قومی،احساس تعلق اقوام ایرانی به ملیت کاهش مییابد؟به عبارت دیگر آیا هویت قومی و هویت ملی پدیدهای دوقطبیاند1که هیچ گونه سازگاری و توافقی با هم ندارند؟یا اینکه این دو نوع تعیین هویت را میتوان به مثابه دو بعدی که تغییراتشان به طور مستقل صورت میگیرد،تصور نمود.
لذا بر پایه استدلالهای نظری امکان طرح این فرضیه مشخص وجود دارد که رابطه میان هویت قومی و ملی به ویژه از بعد گرایشی و فرهنگی(و نه سیاسی)از نوع همبستگی مثبت و همافزایانه است و این دو هویت به مثابهدو مرکز یا منبع هویتبخش در حالت متعادل و سازگار با یکدیگر قرار دارند.
براین اساس،میتوان استدلال نمود که نتایج به دست آمده نشان میدهد رابطه هویت قومی و ملی برمبنای تمایز گروه خودی و گروه غیر خودی تعریف نمیشود،بلکه قومیت و ملیت در نزد اقوام ایرانی از ویژگیهای تقسیمات متقاطع و پیوندی برخوردارند که در ابعاد مختلف فرهنگی یکدیگر را قطع میکنند.
در مجموع نتایج مربوط به گروهبندی پاسخگویان برحسب دو متغیر هویت قومی و ملی در کل و به تفکیک اقوام،الگوی یکسانی را نشان میدهند،به این معنا که همسو با مدل دو سویه فرهنگپذیری نتایج حاکی از این است که شیوههای مختلفی برای تعیین هویت وجود دارد،همچنین تأیید میکنند که هویت غالب در میان اقوام ایرانی هویت انسجامی یا ترکیب است.
loV ,ecnecselodA fo lanruoJ ,txetnoC laicoS fo eloR eht gninimaxE :meetsE fleS dna ytitnedI cinhtE ,)4002(.
loV ,ecnecselodA fo lanruoJ ,ylimaF dna txetnoC laicoS fo eloR eht :ecnarF ni stnecselodA tnargimmI noitareneG-dnoceS gnoma ytitnedI lanoitaN dna cinhtE ,)8002(etteloC ,reitlaS ."