چکیده:
[بنای حمام صفوی نیلوفر در تاریخ 25 / 12 / 1380 به شماره 5049 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.] ایرانیان از جمله مللی هستند که از روزگار کهن تاکنون برای پاکیزگی اهمیت فراوانی قایل بودهاند. زیرا شستشوی بدن از دو جنبهی پاکیزگی جسم و پاکیزگی روان دارای اهمیت بوده است. این نگرش منجر به احداث حمامهای گوناگون در شهرها و روستاهای سرزمین پهناور ایران گشت. حمامها از آغاز در بین فضاهای معماری شهری از اهمیت بسیاری برخوردار بودهاند و تقریبا یکی از مهمترین بناهای شهری پس از مسجد و مدرسه محسوب میشدند. نمونهای از این گونه بناهای عام المنفعه در شهرستان اسدآباد، حمام صفوی نیلوفر میباشد، که در کنار بناهایی نظیر مسجد و آب انبار احداث گشته است. وجود سه بنای مذکور در کنار یکدیگر اهمیت پاکیزگی در عبادت را نمایان میکند. فرضیهی بنیادین این پژوهش، بررسی تاریخی و معماری حمام نیلوفر اسدآباد میباشد. امر مهمی که پژوهشگران را در احیا ارزش آثار وقفی عام المنفعه در جوامع یاری میرساند. در این مقاله سعی شده این بنای ارزشمند از لحاظ تاریخی و معماری مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
سربینه فضای هشت ضلعی به قطر 30 / 5 متر است که در شش ضلع آن شش صفه برای رختکن و در دو ضلع دیگر آن درگاههای خروجی حمام، ورودی به گرمخانه، با طاق جناغی مسقف شده است.
صفه اول: به دهانه 200 و عمق 158 و بلندا تا ابتدای طاق، 95 سانتیمتر با طاق جناغی است (بعد از این صفه راهرو ورودی به گرمخانه است).
صفه چهارم: به دهانه 190 و عمق 228 و بلندا تا ابتدای طاق، 100 سانتی متر با طاق جناغی است.
صفه ششم: به دهانه 190 و عمق 208 و بلندا تا ابتدای طاق، 100 سانتی متر با طاق جناغی است.
مدخل ورودی گرمخانه جنوبی است که به صفهای به درازای 350 و عمق 170 و بلندا 165 سانتیمتر با طاق جناغی باز میشود.
در ضلع غربی بخش سمت چپ، محلی به نام خلوتی وجود داشته که در دههی قبل به سه دوش انفرادی دیگر مبدل شده است، رو به روی مدخل ورودی به گرمخانه محل تنویر خانه حمام بوده است[4] [5] .