چکیده:
طرح مسئله: در این پژوهش عوامل کششی و رانشی جامعه ایران از طریق مقایسه این عوامل در جوامع پیشرفته صنعتی و از نگاه جوانان دبیرستانی شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفته است. انگیزه های کششی و رانشی در هر جامعه، در اساس فرآیندی پیچیده و وابسته به عوامل متعدد فرهنگی، شغلی، اقتصادی، آموزشی، علمی، سیاسی و ایدئولوژیکی است. این عوامل دست به دست هم می دهند و باعث می شوند تا فرد از تاریخ و جغرافیای خاصی که تمامی هویت فرهنگی و اجتماعی او را تشکیل می دهد، جدا شود و به جایی دیگر پناه ببرد، این مسئله، تنها فرار مغزها به صورت فیزیکی آن نیست، مسئله اصلی، شکل گیری اندیشه فرار و گرایش باطنی به رفتن و مهاجرت از وطن است که هزینه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی گرانی را بر کشور های مهاجر فرست از جمله کشور ما تحمیل می کند.
روش: به منظور این مطالعه، دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر تهران به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده اند. این تحقیق با روش میدانی و تعیین حجم نمونه 800 نفر و به گونه تصادفی به انجام رسیده و ابزار گرد آوری اطلاعات آن پرسش نامه بوده که پایایی آن با اجرای اجرای مقدماتی طرح و محاسبه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با86% درجه اثبات گشته است.
یافته ها: با توجه به یافته های این پژوهش می توان عوامل کششی و رانشی دو محیط مبدا و مقصد که به ماندن یا رفتن منجر می شوند را به عنوان زیرمجموعه های چهار عامل تحصیل و پژوهش، رفاه، زمینه های فرهنگی ـ اجتماعی و سیاسی ـ مدیریتی طبقه بندی کرد.
نتایج: نتیجه تحقیق دیدگاه مثبت آنان نسبت به عوامل کششی جوامع پیشرفته را نشان می دهد و نمایان گر آن است که میان میزان سطح مادی زندگی، معدل درسی، جنسیت، استفاده از ابزارهای ارتباطی با گرایش به زندگی در کشورهای پیش رفته صنعتی ارتباط وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"تجزیه و تحلیل دادهها:در این بررسی دیدگاه آزمودنیها در مورد مسائلی چون وضعیت آیندۀ خودشان در ایران و خارج از کشور،انگیزههای خروج آنان و گرایش ایشان به زندگی در کشورهای پیشرفتۀ صنعتی،براساس ویژگیهایشان و همچنین همبستگی میان متغیرها و عوامل کششی و رانشی مقصد و مبدأ،تحلیل و طبقهبندی شده و اطلاعات به دست آمده،به شیوۀ رایانهای(ماشینی)و با استفاده از نرمافزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
بررسی ارزیابی پاسخگویان از وضعیت آیندۀ خود در داخل و خارج کشور(امید به آینده):نظر افراد نمونۀ آماری دربارۀ برخی امکانات معیشتی،رفاهی،علمی،تحقیقاتی و آزادیهای فردی و اجتماعی در مورد جامعۀ ایران و درخصوص کشورهای پیشرفتۀ صنعتی در قالب 16 سئوال یا گویه پرسش شده است که بین دو بخش از هر گویه،تا حدود زیادی همبستگی منفی یا معکوس وجود دارد یعنی،اگر پاسخگویی وضعیت یا شانس خود را برای دستیابی به تحصیلات دانشگاهی منفی ارزیابی میکند،به احتمال زیاد بخت خود را برای ادامۀ تحصیلات دانشگاهی در خارج کشور مثبت تلقی مینماید و شانس خود را در این مورد زیاد میداند.
با وجود گرایش کلی جامعۀ آماری به مهاجرت به خارج از کشور و دیدگاه مثبت آنها به کشورهای پیشرفتۀ صنعتی و در عین داشتن دیدگاه به نسبت منفی در مورد امکانات و تواناییهای اقتصادی،اجتماعی داخلی،آنان باز هم ترجیح میدهند در ایران زندگی کنند و این نکتۀ مهمی برای برنامهریزان جهت جلوگیری از فرار مغزها و نیروهای جوان است،2."