خلاصة:
براساس آثار مکتوب باقی مانده از دوران صفویه، بی گمان وقف یکی از شکوفاترین دوران خود را در این زمان داشته است. شاهان صفویه از پیشقدمان وقف های بزرگ، به حساب می آیند و به تبع بسیاری از حاکمان مناطق، درباریان و افراد خیرخواه نیز املاک و اموال فراوانی را در سرتاسر مملکت وقف کردند. با توجه به گستردگی و پراکندگی پژوهش های صورت گرفته در زمینه وقف در دوره صفویه، در این مقاله سعی شده براساس وقف نامه های منتشر شده (اصل وقف نامه یا رونوشت آن و برخی اسناد مرتبط به وقف)، و با استفاده از منابع دیجیتال، با تاکید بر برخی از وقف نامه های مشهد (آستان قدس رضوی)، به عنوان یکی از مهم ترین و قدیمی ترین مراکز مذهبی مورد توجه واقفان، و اردبیل (بقعه شیخ صفی الدین) با پیشینه غنی از وقفیات خانقاهی، موقعیت و طبقات اجتماعی واقفان در آن زمان مورد بررسی قرار گیرد.
ملخص الجهاز:
با توجه به گستردگی و پراکندگی پژوهشهای صورت گرفته در زمینه وقف در دوره صفویه، در این مقاله سعی شده براساس وقفنامههای منتشر شده (اصل وقفنامه یا رونوشت آن و برخی اسناد مرتبط به وقف)، و با استفاده از منابع دیجیتال، با تأکید بر برخی از وقفنامههای مشهد (آستان قدس رضوی)، بهعنوان یکی از مهمترین و قدیمیترین مراکز مذهبی مورد توجه واقفان، و اردبیل (بقعه شیخ صفیالدین) با پیشینه غنی از وقفیات خانقاهی، موقعیت و طبقات اجتماعی واقفان در آن زمان مورد بررسی قرار گیرد .
همو، «منابع موقوفات آستان قدس رضوی و فهرست واقفان مشهد مقدس»، وقف میراث جاویدان، ش 36 ـ 35، سال نهم، ص 120؛ احمدی، «زنان واقف در پایتخت صفوی»، مجموعه مقالات همایش اصفهان و صفویه، ج 1، ص 270.
6 در میان اسناد وقفی موجود در آستان قدس رضوی، سندی از وقفیات شاه عباس با تاریخ 1023 ق وجود دارد 7 و در لیست اسناد موجود در مرکز اسناد کتابخانه مرکزی آستان قدس (در بند 15)، سندی با عنوان وقفنامه نهرشاهی از چشمه گل بهوسیله شاه عباس برای آستان قدس، با تاریخ 1203 ق، و شماره سیدی، سیمای تاریخی ـ فرهنگی شهر مشهد، ص 91؛ عطاردی، «منابع موقوفات آستان قدس رضوی و فهرست واقفان مشهد مقدس»، وقف میراث جاویدان، ش 36 ـ 35، سال نهم، ص 122.
(عطاردی، «منابع موقوفات آستان قدس رضوی و فهرست واقفان مشهد مقدس»، وقف میراث جاویدان، ش 36 ـ 35، سال نهم، ص 118؛ احمدی، «زنان واقف در پایتخت صفوی»، مجموعه مقالات همایش اصفهان و صفویه، ج 1، ص 270.