خلاصة:
عنصر آب از عوامل مهم حیات و ایجاد اجتماعات انسانی می باشد. تمدنهای اولیـه برپایه وجود آب شکل گرفته است . طبیعتا انسانهـا بـر مبنـای پیـشرفت هـای تـاریخی احساسات مختلفی را نسبت به آب دارا بودهاند و می توان انعکاس آن برداشت هـا را در فرهنگ جستجو کرد. ادبیات شفاهی مشتمل بر مثل ها و باورها کـه چکیـده اندوختـه و تجربیات ملت هاست می تواند آینه تمامنمای فرهنگ و اندیشه های جامعه باشد. تحقیـق حاضر بر آن است تا با تکیه بر مثل ها و باورهای مرتبط با آب الگوهای فرهنگی حـاکم بر جامعه ایرانی ها را استخراج کند.
ملخص الجهاز:
اهميت و ضرورت تحقيق در اين است کـه بتـوان بـه شناخت و درک نهادهاي ارزشي ، شناخت الگوهـاي فرهنگـي حـاکم بـر مـصرف آب، شناخت باورها و نگرشهاي مقدس نسبت به آب چـه در زمـان حـال و چـه در زمـان گذشته ، زمينه را براي ايجاد توسعه پايدار بخـصوص در زمـان کـم آبـي مهيـا سـاخت .
به استناد نظريه مالينفسکي مبني بر اين که عادات، باورها، نهادهـا و افکـار هـر يـک بخشي از فرهنگ را تشکيل مي دهند و بررسي فرهنگ بايد مبتنـي بـر شـناخت کـارکرد آنها باشد (فربد،١٣٨٠: ١٢٥) به بررسي کارکردي باورها و مثل ها مي پردازيم که به منزله اجزاي تشکيل دهنده کل است و با عنايت به اين که تحقق نيازها خود نيازمند توجـه بـه فرهنگ مادي و هم معنوي است تأکيد بر آن ضروري به نظر مي رسد.
گويـا ايـن تمايل آدميان است که ايزدان خود را درآميخته با عناصر مقدس متصور شوند بنابراين تعجبي ندارد که اسب هاي گـردون آناهيتـا ابـر و باران و ژاله باشند يا همچنان که در حجاريهاي نقش رستم مي بينيم همين ايزدبـانو بـا لباسي که داراي چين هاي موازي و دراز و موجي شکل اسـت تـاج را بـه نرسـي اهـدا مي کند.
بسياري از اسطورههاي ما نيـز ماننـد آناهيتا پيرامون مسئله آب شکل گرفته و نبرد آنها ماجراها دارد و شايد اين دعا و تمناي آدميان است که در اساطير ايراني «تيشتر» منشأ باران در نبرد با «آپوش» ديو خشکـسالي به قرباني دادن مردم و ياري آنان نياز دارد و در نبـردي کـه بـين ايـن دو در مـي گيـرد، «اهورامزدا» با قرباني کردن به ياري او مي شتابد.
( دهخدا، ١٣٧٩: ٣) در وراي اين مثل هاي مبتني بر باورها انديشه توانا بودن بـه شـرط خواسـتن مطـرح است .