خلاصة:
مقدمه: در قرن چهارم هجری علما، بزرگان، فلاسفه، فقها، ادبا، شعرا و نویسندگان بسیاری در آسمان علم و ادب و پزشکی و بهداشت ایران باستان و بلکه جهان اسلام، درخشیدند که با تلاش شبانه روزی آنان علوم و ادبیات دنیای اسلام از دستبرد حوادث ایام، محفوظ ماند و موجبات رشد و شکوفایی و نوآوری های علوم اسلامی را فراهم نمود و ابن سینا تنها یکی از آنها و در عین حال گل سرسبد آنان را تشکیل می داد. انسان والایی که در سایه تلاش، پشتکار، پایداری و شکیبایی و توکل به خداوند، مدارج عالیه کمال را طی کرد و در زمینه تالیف دایره المعارف قانون در طب، علاوه بر گردآوری اندوخته های مکتوب ملل مختلف که بسیاری از این آثار در کتابخانه های کاخ های شاهان، محبوس گردیده بود، تجربیات پزشکی ایران باستان و بویژه دانشمندان دانشگاه جندی شاپور و تجربیات شخصی خود را نیز بر آن افزود و کتاب قانون را با بهره گیری از سبک ادبیات توحیدی و علم برخاسته از ایمان خود به رشته تحریر درآورد. وی اثری را خلق کرد که به منزله ریشه و اساس طب نوین محسوب می شود و از تکامل آن دیدگاه های زیربنایی بهداشتی و طب رایج، پا به عرصه وجود گذاشته، کتابی که هرچند در سایه پیشرفت های علمی و تولید ابزار پژوهش، بسیاری از مطالب آن با مطالب و شیوه های جدید پزشکی و بهداشت جایگزین شده است ولی همچنان بسیاری از پیام های بهداشت گرایی و پژوهش محوری و خداجویی آن با شادابی و پویایی هرچه تمامتر، بر تارک منابع پزشکی و بهداشت جهان می درخشد. هدف: آشنایی بیشتر با راه و روش ابن سینا و کشف رمز موفقیت او و اقتباس از شیوه های موثر و مفید وی به منظور کسب موفقیت های آموزشی ـ پژوهشی و استفاده از این رهاوردها به منظور حفظ و ارتقاء سلامتی انسانها می باشد. نوع مطالعه: این مطالعه از نوع کتابخانه ای است و به منظور ارتقای دقت یافته ها حتی الامکان از ابزار جدید نسخه های الکترونیکی منابع موجود که دارای قابلیت جستجوی سریع و دقیق هستند استفاده گردیده است. یافته ها: شامل سبک نگارشی ادبیات توحیدی، بهداشت گرایی و پژوهش محوری و احتراز ابن سینا از پوچ گرایی و نسبت دادن بیماری ها به حلول شیاطین و اجنه و امثال آن ها است و علاوه بر آن نکات پویا و حرکت آفرینی در خصوص درمان بعضی از بیماری ها نظیر هاری، جذام، سل و امثال اینها در این اثر نفیس به چشم می خورد که می توان آنها را به عنوان فرضیه های قابل اثبات یا نفی، در نظر گرفت و پس از آزمون های لازم، به عنوان شیوه های پشتیبان و مکمل روش های درمانی رایج و یا حتی به عنوان ره آوردهای نوینی مورد بهره برداری قرار داد. نتیجه گیری: لازم است نسل دانشجوی فعلی در قالب درس فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، با افکار توحیدی و حرکت آفرین دانشمندانی همچون ابن سینا و نقش فرهنگ ایرانی در تکامل فرهنگ و تمدن اسلامی آشنا شوند و در آینده ای نه چندان دور، جای خالی امثال ابن سینا را پر کنند.
ملخص الجهاز:
"ﭘﺲ ﻧﺎﻛﺮدهﻫﺎی ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ و ﻛﺮﻣﺖ ﻛﺮده ﭘﻨﺪار: از ﻃﺎﻋﺖ و ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺗﺒﺮا ﻛﺮده ﻣﺎﺋﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﻔﻮ ﺗﻮ ﺗﻮﻻ ﻛﺮده ﻧﺎﻛﺮده ﭼﻮ ﻛﺮده ﻛﺮده ﭼﻮن ﻧﺎﻛﺮده آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺗﻮﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺷﺪ او ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اﻳﻤﺎن و ﻗﻠﺒﻲ آﻛﻨﺪه از ﻋﺸﻖ و ارادت ﺑﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺎﻟﻖ ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ ﻗﺎﻧﻮن در ﻃﺐ را ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮی از ادﺑﻴﺎت ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪی ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرتﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻫﺪﻓﺪاری در ﺧﻠﻘﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻫﻤﭽﻮن وﺿﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ زﻣﺎن اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ و ﭘﻴﺎمﻫﺎی ﻣﻌﻨﻮی وی ﺣﺎﻓﻆ، ﺳﻌﺪی، ﻓﺮدوﺳﻲ، ﺧﻮاﺟﻪ ﻋﺒﺪاﷲ اﻧﺼﺎری و اﻣﺜﺎل آﻧﺎن ﺟﻠﻮه ﺟﻤﺎل ﺣﻖ را در زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﻋﻄﺮ ﮔﻞﻫﺎ، آواز روحاﻓﺰای ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎی ﺟﻬﺎن آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﻲدﻳﺪه و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ آﻧﺎن ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ﻫﺴﺘﻲ و ﺑﻠﻜﻪ ﺟﻠﻮه ﺟﻤﺎل ﺣﻖﺗﻌﺎﻟﻲ را در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺼﺪاق ﻛﻼم زﻳﺒﺎی ﻣﻮﻻﻧﺎ اﻫﻞ دل ﺑﻮده ﻫﺴﺖ ﻣﺤﺴﻮس ﺣﻮاس اﻫﻞ دل( و ﺑﻪ )ﻧﻄﻖ آب و ﻧﻄﻖ ﺧﺎک و ﻧﻄﻖ ﮔﻞ ﻧﺤﻮ اﺣﺴﻦ ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﻧﻮراﻧﻲﺗﺮی را در ﻫﺪﻓﺪاری ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ارﮔﺎنﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻛﺘﺎب ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻪ ﻣﻴﺮاث ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎی ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺟﻬﺎن ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺑﻮد را ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورده و ﭼﻨﺎن اﻧﺮژی روحاﻓﺰاﻳﻲ در ﻛﺎﻟﺒﺪ درﺧﺖ ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﻬﺎن دﻣﻴﺪه ﻛﻪ ﺟﻠﻮهﻫﺎی ﺑﻬﺪاﺷﺖﮔﺮاﻳﻲ ﭘﻮﻳﺎی او را ﻫﻢاﻛﻨﻮن در ﺷﺎخ و ﺑﺮگ و ﮔﻞ و ﻣﻴﻮهﻫﺎی اﻳﻦ درﺧﺖ ﺑﺎﻋﻈﻤﺖ، ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد و ﻫﺮ ﭼﻨﺪ دﺷﻤﻨﺎن، ﺗﻼش ﺑﻲوﻗﻔﻪای در راه ﺗﺮور ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آوردﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻨﺪی روﻧﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻠﻤﻲ او ﺷﺪﻧﺪ وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮ ﻛﺎﻣﻞ آن ﻧﮕﺮدﻳﺪﻧﺪ و رﺳﺎﻟﺖ اﻣﺮوز ﻣﺎ زدودن ﻏﺒﺎرﻫﺎی اﺑﻬﺎم از ﭼﻬﺮه ﻣﻨﻮر ﺣﺠﺖ اﻟﺤﻖ، اﺑﻄﺎل ﺷﺨﺼﻴﺖ 13 / ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، ﺷﻤﺎره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 0931 اﻓﺴﺎﻧﻪﮔﻮﻧﻪ و ﺑﺪآﻣﻮزیﻫﺎی ﻧﺎﺷﻲ از آن و ﻣﻌﺮﻓﻲ ﭼﻬﺮه واﻗﻌﻲ و اﻓﺘﺨﺎرآﻓﺮﻳﻦ و ﺳﺎزﻧﺪه او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮدی ﻣﻮﺣﺪ، ﭘﺮﺗﻼش، ﻣﻘﺘﺪای واﺟﺐاﻟﺘﻘﻠﻴﺪ، ﺑﻬﺪاﺷﺖﮔﺮا، 83."