خلاصة:
چکیده ایران همواره از نظر تولید و صادرات پسته در جهان رتبه اول را به خود اختصاص داده است، اما بعد از حضور آمریکا در بازار این محصول، سهم ایران در بازارهای جهانی رفته رفته تنزل پیدا کرده به طوری که علی رغم افزایش صادرات پسته ایران، سهم کشور از بازار جهانی این محصول از لحاظ ارزش از 58 درصد در سال 2000 به 31 درصد در سال 2008 کاهش یافته است که این امر نشان از تضعیف جایگاه ایران در بازارهای بین المللی این محصول دارد. از این رو شناخت عوامل موثر بر تقاضای صادرات این محصول در طی سالیان گذشته می تواند به بهبود جایگاه کشور ایران در بازارهای جهانی کمک شایان توجهی کند. بدین منظور برای بررسی عوامل اقتصادی موثر بر تقاضای صادرات پسته ایران، کشورهایی که بیشترین سهم واردات را از پسته ایران طی دوره زمانی 1997- 2006 داشته اند انتخاب شدند و با استفاده از داده های پانل اقدام به براورد تابع تقاضای صادرات این محصول شد. نتایج مطالعه نشان داد که عواملی نظیر قیمت صادراتی پسته ایران و شوک ناشی از وجود سم آفلاتوکسین در سال 2004 اثر منفی و معنی دار و متغیرهای قیمت جهانی پسته و درآمد سرانه واقعی اثر مثبت و معنی دار بر واردات پسته ایران داشته اند. متغیر نرخ ارز نیز اثر معنی داری از خود نشان نداد. بنابراین توجه به سرمایه گذاری اصولی در تولید و بازار پسته (نظیر توسعه روشهای مناسب کاشت، داشت و برداشت و توجه به سم آفلاتوکسین) می تواند سهم صادراتی کشور را در بلند مدت تقویت نماید.
ملخص الجهاز:
نویسنده مسئول ***دانش آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی واردات را از پسته ایران طی دوره زمانی ١٩٩٧- ٢٠٠٦داشته اند انتخاب شدند و با استفاده از داده های پانل اقدام به براورد تابع تقاضای صادرات این محصول شد.
طبقه بندی JEL: F١٢،Q١٧ کلیدواژه ها: ایران ، پسته ، تابع تقاضای صادرات ، داده های پانل مقدمه نظر به جایگاه و نقش ممتاز تجارت در رشد اقتصادی جوامع ، در دهه های گذشته اغلب کشورها در راستای توسعه ملی خود توجه خاصـی بـه تجـارت بـا سـایر کشـورها داشـته انـد.
از ایـن رو در رویکـرد جدیـد تجـاری، توسـعه صـادرات بـا تأکیـد بـر فـراورده هـای غیرنفتـی، یکـی از راهبردهای بارز در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به شمار آمـده اسـت (کاظم زاده و ابونوری، ١٣٨٥).
از آنجاکه بخش کشاورزی در طول برنامه های توسـعه کشـور ایـران ، بـه عنـوان بخـش دارای مزیت نسبی، محور فعالیتهای اقتصادی قرار گرفته است ، شناخت جنبه هـای مزیـت نسـبی این بخش در جهت حفظ و تقویت آن و گسـترش توانمنـدی بخـش کشـاورزی و نیـز حضـور گسترده تر کشور در بازارهای جهانی مورد توجه قرار میگیرد(جبل عاملی و بیریـا، ١٣٨٥).
بر همین اساس مدل تجربی تحقیق حاضر به صورت زیر میباشد:١ LQMijt=α+α1LPMRit+α2LPDRjt+α3LGDPPjt+α4LREXjt+α5LQMijt−1 (2) o که در آن LGDPP لگاریتم درآمد سرانه واقعی کشورهای منتخب بـه دلار ثابـت سـال ٢٠٠٠، LQM لگاریتم حجم واردات کشورهای منتخب از پسته ایران بر حسـب تـن ، LREX لگـاریتم نرخ واقعـی ارز کشـورهای منتخـب ، LPDR لگـاریتم قیمـت واقعـی صـادراتی پسـته ایـران بـه کشورهای منتخب و LPMR لگاریتم قیمت واقعی صادراتی جهان میباشـد.