خلاصة:
دانش فقه الحدیث، یکی از شاخه های علوم حدیث است که فهم بهتر روایات را ممکن می کند. این دانش در پی کشف مراد حقیقی متکلم بوده و به طور مستقیم، با مقصود معصومان در ارتباط است. شرح حدیث بر اساس دانسته های فقه الحدیثی صورت می گیرد. تاکنون کتاب های متعددی در شرح احادیث نوشته شده که یکی از آن ها مرآه العقول علامه مجلسی است که در شرح الکافی نگاشته شده است. این نوشتار به بررسی روش فقه الحدیثی علامه مجلسی در مرآه العقول پرداخته و نکته ها و مراحل آن را استخراج کرده است. بر اساس یافته های این پژوهش، علامه مجلسی دارای روشی خاص در بررسی و شرح احادیث بوده که این روش، قابل شناسایی و الگوگیری است.
ملخص الجهاز:
"/> مجلسی(ره) در توضیح این حدیث، با توجه به کتب حدیثی دیگر که همین حدیث را نقل کردهاند، مینویسد: ظاهرا به جای «متی کان»، عبارت «أین کان» صحیح باشد، همچنانکه در توحید صدوق<FootNote No="265" Text=" ر.
علامه مجلسی(ره) در شرح روایت مزبور میگوید: «فإذا نقر فی الناقور» به معنای نفخ و دمیدن در صور است، و در اینجا قلب امام( به «صور» تشبیه شده و آنچه خداوند الهام و القا میکند، به «نفخ» تشبیه شده و در این حدیث، استعارۀ مکنیه و تخییلیه<FootNote No="307" Text=" استعارۀ مکنیه و تخییلیه به استعارهای گفته میشود که فقط لفظ مشبه در کلام ذکر شده باشد و مشبهبه حذف شده باشد و به جای مشبهبه، قرینهای که لازمۀ آن باشد ذکر میشود که به آن قرینه، تخییلیه گفته میشود (مختصر المعانی، ص239).
"/> علامه مجلسی(ره) در شرح روایات الکافی به این نکته توجه داشته و کنایات را توضیح داده و معنای صحیحش را بیان میکند؛ کنایاتی از قبیل: «مات حتف أنفه»<FootNote No="311" Text=" الکافی، ج1، ص505، ح1؛ مرآة العقول، ج6، ص145.
بهرهگیری از شرحهای دیگران</H3> استفاده و توجه به شروح گوناگونی که بر کتابی نوشته شده است، میتواند در فهم و درک معنای بهتر احادیث، نقش بهسزایی داشته باشد و ما را به معنای صحیح حدیث و فهم دقیق آن نزدیک کند؛ بنابراین، مراجعه به کتب شرح حدیث میتواند فهم درست و عمیقی به ما بدهد، زیرا فکر محدثان و عالمان پیشین روی احادیث متمرکز بوده و قرب زمانی برخی از آنها به عصر صدور حدیث و فضای قرون اولیه نیز، به فهم بهتر احادیث کمک کرده است.
علامه مجلسی(ره) در شرح کتاب الکافی، در مواردی که نیاز بوده به بررسی مسائل اعتقادی پرداخته و به تفصیل، آنها را توضیح داده و تحلیل کرده است؛ برای مثال، در باب اثبات حدوث عالم و ثبوت محدث<FootNote No="338" Text=" ر.