خلاصة:
سندبادنامه ظهیری سمرقندی تاکنون دوبار تصحیح و منتشر شده است: نخستین
بار به تصحیح احمد آتش در سال 1948 م در استانبول، سپس دکتر
محمدباقرکمالالدینی بر اساس نسخه خطی تاشکند که به رؤیت احمد آتش
نرسیده بود، این کتاب را تصحیح و در سال 1381 در مرکز نشر میراث مکتوب
منتشر ساخت.
گر چه تصحیح اخیر سندبادنامه در مواردی، تصحیفات و تحریفات موجود در
سندبادنامه چاپ احمد آتش را بر طرف کرده، اما خود از کاستیها و لغزشها به دور
نمانده است. در این گفتار، لغزشهای مربوط به ضبط واژگان، لغزشهای معنایی و
ترجمهای و لغزشهای مطبعی چاپ اخیر مورد بررسی قرار گرفته است.
ملخص الجهاز:
"1 چنانکه ملاحظه میشود از عبارت «نسیم تریاق توان ساخت» معنایی بر نمیآید و این بدان سبب است که «نسیم» تصحیف «بسیم = به سیم» است، بنابراین درست عبارت همان است که در سندبادنامه به تصحیح محمدباقر کمال الدینی آمده است: «کنیزک گفت: خشونت طبع...
2. لغزشهای مربوط به ضبط واژگان در سندبادنامه مصحح کمال الدینی، پارهای لغات به درستی ضبط نشده و در آنها تحریف یا تصحیفی رخ داده است که از جمله آنها، واژه «تقبل» در عبارت زیر است: «اگر درین عصر، پادشاهان گذشته، از پیرایه ممات در ربض دایره حیات درآیندی،...
هرگزت درآمد به ضمیر کاید به درت موکب میمون وزیر هین کوکب غنچه گو بیا دست ببوس کو دست چنار گو بیا دست بگیر13 از لغزشهای دیگری که در سندبادنامه تصحیح کمالالدینی (و در تصحیح احمد آتش نیز) دیده میشود، تصحیف واژه «تحیر» در عبارت زیر است: زن چون کودک را در غرفه پنهان کرده بود، متحیر شد.
از جمله این الفاظ، واژه «ضرع» است که در عبارت زیر آمده و در فرهنگ لغات سندبادنامه به نقل از لسان العرب معنی «انگور سپید درشت دانه» برای آن آورده شده است: خرس...
از لغزشهای معنایی دیگر که در فرهنگ لغات سندبادنامه به چشم میآید، معنی «گیاه مورد» برای واژه «آس» است که فقط یکبار در کل کتاب و آن هم در عبارت زیر آمده است: «و میگفت: اگر نه آنستی که این یتیم بیمشفق و منفقی بماند و در دستاس حوادث چون دانه آس گردد و الا فنا بر بقا و عدم بر وجود اختیار کردمی»."