خلاصة:
ســندبادنامه یکــی از آثــار ارزشــمند منثــور ادبیــات فارســی در ســدة شــشم هجــری اســت . نفــوذ ایــن داســتان در میــان مــردم ایــران و بازنویــسی هــای متعــددی کــه از ایــن اثــر صــورت گرفته اسـت ؛ باعـث شـده اسـت کـه بـسیاری از جلـوههـای فرهنگـی و باورهـای عامیانـه در ایـن اثـر نفـوذ کنـد. از جملـة آنهـا مـی تـوان بـه انـواع مـشاغل ، آداب و رسـوم، انـواع علـوم، میـزان ارتبــاط علــوم بــا باورهــا و اعتقــادات مــردم و چگــونگی روابــط افــراد بــا یکــدیگر، آداب و رســوم مربــوط بــه انــواع مختلــف ســفر و... اشــاره کــرد. همچنــین نفــوذ خرافــات و بــاورهــای عامیانـه دربـارة مـسایل دینـی ، جـن و پـری، قـضا و قـدر، چـشم زخـم ، تعویـذ و افـسون، مـسخ و دعـا درمـانی و ... نیـز در درلابـه لای حکایـات بـه تناسـب موضـوع دیـده مـی شـود. در ایـن مقالـه کوشش شده کـه بـا مطالعـة حکایـت هـای سـندبادنامه جلـوههـای تـاثیر باورهـا و فرهنـگ عامـه در این کتاب بررسی و ارائه شود.
ملخص الجهاز:
هـر چنـد کـه اصـل و منـشأ کتـاب نامـشخص اسـت ؛ امـا بـا مطالعـة ایـن کتــاب کــه بــه زبــان فارســی رایــج در قــرن شــشم و از قلــم یــک نویــسندة ایرانــی ســمرقندی نوشــته شــده اســت ؛ مــی تــوان، نفــوذ آداب و رســوم و باورهــای ایرانــی را بــه درون آن دریافت .
١-١- ضرورت و اهمیت تحقیق امروزه مطالعـه در فرهنـگ تـودههـا یکـی از مهـم تـرین بخـش هـای دانـش هـایی نظیـر مردمشناسی و جامعـه شناسـی تـاریخی اسـت و بـا نظـر بـه اینکـه متـون ادبـی بـا ایـن علـوم پیونــدی ناگســستنی دارنــد؛ در ایــن پــژوهش کوشــش شــده ســندبادنامه بــه عنــوان یکــی از آثار متأثر از فرهنگ عوام معرفی شود.
١-٢- پیشینة تحقیق تحقیقـاتی کـه بـر روی سـندبادنامه انجـام شـده، شـامل پایـان نامـه هـایی اسـت کـه بـه شـرح و توضـیح لغـات و اصـطلاحات بـه کـار رفتـه درآن پرداختـه انـد؛ از آن جملـه ، تنهـا کمیلـی (١٣٧٦)، عـلاوه بـر شـرح سـندبادنامـه بـه عنـوان پایـان نامـه ، درمقالـه ای نقـش زن را نیــز در ایــن کتــاب بررســی کــرده اســت ؛ امــا دربــارة دانــش عــوام در ســندبادنامه تحقیقی صورت نگرفته است .
٢-٣- فرهنگ عامه در سندبادنامه ٢-٣-١- علوم ٢-٣-١-١- علم طب در حکایــات ســندبادنامه ، حکــیم بــه معنــای پزشــک آمــده اســت کــه عــلاوه بــر طبابــت از علــوم دیگــری چــون ســتارهشناســی ، فلــسفه و...
(ظهیری سمرقندی؛ ١٣٨١ :١٧٣) - پیــشگویی و طــالع بینــی : در ســندبادنامه اســاس حــوادث داســتان بــا پیــشگوئی و طــالع بینــی پیونــد دارد و تمــام اتفاقــاتی کــه در داســتان اصــلی رخ مــی دهــد، اتفاقــاتی اسـت کـه قـبلا پیـشگوئی شـده اسـت .
در داســتان «پــری و زاهــد و زن» ابتــدا نیــروی غیبــی کــه بــه زاهــد امــداد مــی رســاند پـری خوانـده مـی شـود؛ امـا در ادامـة داسـتان ایـن پـری جـن خطـاب مـی شـود (ظهیـری ســمرقندی؛ ١٣٨١: ١٦٣و١٦٤).