خلاصة:
در ادبیات اقتصاد شهری، مطالعات مختلفی به بررسی نظری و تجربی عوامل مؤثر بر رشد شهری پرداختهاند. به لحاظ مبانی نظری کاملترین مدلها در این زمینه توسط هندرسن (1988، 1997 و 1999) بیان شده و بیشتر مطالعات تجربی بر مبنای آن انجام گرفته است. مطابق با این مدلها از جمله عوامل اثرگذار بر رشد شهری، میتوان به ترکیب تولید ملی و تخصص و نیز رشد فناوری بر رشد اندازهی شهرها اشاره کرد. این مقاله نیز با بهرهگیری از این مبانی به بررسی رشد شهری در ایران در دورهی زمانی 85-1365 میپردازد. به منظور بررسی تأثیر ترکیب تولید ملی، آن را به چهار گروه تقسیم میکنیم که شامل گروههای کشاورزی و معدن؛ صنعت و ساختمان؛ خدمات توزیع، شخصی و عمومی؛ و خدمات اطلاعات محور میشود. بر اساس سه گروه آخر شهرهای متخصص در هر زمینه مشخص و بر اساس تعداد و اندازهی شهرهای متخصص در هر گروه به آزمون قضایای مطرح شده توسط هندرسن پرداخته میشود. سپس اثر هر یک از این تخصصها بر رشد شهری در ایران آزمون و تأثیر اندازه بر این رابطه مشخص میشود. نتایج حاصل از مطالعه نشان دهندهی تأثیر مثبت تخصص بر رشد شهری در ایران است که این تأثیر برای تخصصهای صنعتی و خدمات اطلاعات محور تحت تأثیر اندازهی شهر است. هرچه اندازهی شهرها بزرگتر باشد، اثر تخصص در خدمات اطلاعات محور بر رشد شهری بیشتر است، چرا که در شهرهای بزرگتر امکان بهرهگیری از صرفههای شهری ناشی از تجمع بیشتر است. طبقهبندی JEL : R11
There are different studies in urban literature on the determinants of urban growth، from the theoretical and empirical points of view. The most completed theoretical model is Henderson model (1988، 1997، and 1999)، which is tested by some empirical studies. As Henderson model shows، the set of national product، specialization and technological progress are the determinants of urban growth. Using this model، the paper investigates the urban growth of Iran over the period 1986-2006. The national product is divided into four groups including agriculture and mining; industry and construction; public، personal and distribution services; and information-based services. The specialized cities are determined based on the last three groups and the Henderson’s theorems are tested for them. Eventually، the effect of each type of specialization is tested on urban growth in Iran. The results demonstrate that specialization has positive effect on urban growth in Iran.
ملخص الجهاز:
نتایج حاصل از مطالعه نشان دهندهی تأثیر مثبت تخصص بر رشد شهری در ایران است که این تأثیر برای تخصصهای صنعتی و خدمات اطلاعات محور تحت تأثیر اندازهی شهر است.
هرچه اندازهی شهرها بزرگتر باشد، اثر تخصص در خدمات اطلاعات محور بر رشد شهری بیشتر است، چرا که در شهرهای بزرگتر امکان بهرهگیری از صرفههای شهری ناشی از تجمع بیشتر است.
در بخش بعد، مدل توسعهی شهری هندرسن (1988، 1997 و 1999) به صورت خلاصه ارایه میشود که در آن هر دو جنبهی توسعهی شهری، یعنی رشد تعداد و رشد اندازهی شهرها بر اساس نوع شهرها مطرح شده است.
5- تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از برآورد مدل رشد شهری تا این جا نشان داده شده است که تعداد و اندازهی شهرها تحت تأثیر تخصص آنها متفاوت میباشد.
بدین ترتیب، معادلهی رگرسیون برآورد شده در این مطالعه به صورت زیر است که متغیر وابستهی آن رشد اندازهی شهری میباشد: به تصویر صفحه مراجعه شود متغیرهای مستقل عبارتند از: جمعیت (Pop)، سرمایهی انسانی (Hc)، تغییرات فناوری (GHc)، سهم صنعت در اشتغال شهرستان (Mfc)، سهم خدمات توزیع محور و...
نتایج حاصل نشان میدهد که در دورهی مطالعه، بیشترین سهم تولید ناخالص ملی مربوط به گروه سوم است ولی بیشترین رشد بهرهوری در گروه خدمات اطلاعات محور دیده میشود.
هر چه اندازهی شهرها بزرگتر باشد، تأثیر تخصص در خدمات اطلاعات محور بر رشد شهری بیشتر است.
Producer services and metropolitan growth and development.
Journal of Urban Economics, 42(3), 449-470.
Regional Science and Urban Economics, 12, 556-606.