خلاصة:
تکـرار نقـش بـسزایی در دلالـت هـای آوایـی و معنـایی دارد. تکـرار بـا انـواع گونـاگونش از جملــه تکــرار صــوتی و لفظــی ، تکــرار در آغــاز مقطــع (تکــرار بــدایت )، تکــرار تجــاور، تکــرار لازمه ، تکـرار تراکمـی و تکـرار هرمـی ، بخـش عمـدهای از زیبـایی اشـعار، بـه ویـژه شـعر معاصـر را به خود اختصاص داده است . این مقالـه بـر آن اسـت تـا بـا پـرداختن بـه معـانی تکـرار و دلالـت هـای آن در شـعر مقاومـت ، جلـوهای دیگـر از ابعـاد مقاومـت را رونمـایی کنـد؛ بـدین منظـور بـه عنـوان نمونـه بـه بررسـی دیــوان توفیق زیاد شاعر مقاومت می پردازد تا رابطة تکرار و پایداری را برجسته سازد. دریافـت هـای اساسـی ایـن پـژوهش ایـن بـوده اسـت کـه توفیـق زیـاد، اسـلوب تکـرار را در خــدمت مقاومــت قــرار داده اســت و بــا بهــره جــستن از آن، در گــوش ملــت هــای خفتــه در تــاریکی ظلم فریاد مـی کـشد. او بـه وسـیلة تکـرار و چیـنش مختلـف آن، ملـت هـا را بیـدار سـاخته و بـه اتحـاد و اسـتواری فرامـی خوانـد تـا ملـت هـا در غـم و شـادی هـم شـریک گردنـد. انـواع تکـرار در اشـعار توفیـق زیــاد عبارتنــد از: تکــرار لفظــی ، تکــرار بــدایت ، تکــرار هرمـی ، تکــرار راســی ، تکــرار اســتهلالی ، تکــرار لازمــة بعــدی و تکــرار لازمــة قبلــی اســت . پــر واضــح اســت کــه ایــن بــسامد چــشمگیر در دیــوان هــر شــاعری کــه یافــت شــود حــاکی از قــدرت خــارق العــاده و بــی نظیــر او در ایجــاد ارتبــاط و پیوســتگی میان لفظ و معناست ؛ به ویژه که چارچوب معنایی ، پایداری و مقاومت باشد.
ملخص الجهاز:
شـاعر تکـرار را بــه قــصد تنومنــد ســاختن پایــه هــای انــسانیت در ســر تــا ســر جهــان، آگــاهســازی مــردم و معطوف ساختن شان نـسبت بـه مـسالة فلـسطین طـی چنـدین سـال بـه کـار مـی گیـرد؛ بنـابراین ، توفیــق زیــاد از نــسل دوم شــاعران فلــسطین اســت کــه تکــرار را هدفمنــد بــه کــار مــی گیــرد.
همــانگونــه کــه در تــاثیر پــذیری مخاطــب از شــعرش نقــش بــه ســزایی ایفــا کــرده اســت ؛ بنــابراین ، شــعری بــا درون مایــة پایــداری بایــد آواهــایی در آن بــه کــار رفتــه باشــد کــه الهــامگــر معنــای اســتواری و پایــداری باشــد و مقاومــت در آن، نمود یابـد؛ بـه عبـارتی دقیـق تـر، آواهـایی بـا ویژگـی هـای آوایـی خـاص ایـن امـر در دیــوان توفیــق زیــاد بــه وفــور بــه چــشم مــی خــورد؛ بــرای مثــال او در قــصیدة «ســکر المر» «شکر تلخ » می گوید: «انادی جرحک المملـوء ملحـا یـا فلـسطینی مـن زخـم پـر نمـک تـو را فـرا مـی خـوانم ای فلسطینی انادیــه و اصــرخ ذوبینــی فیــه ..
٢-٣-٤-تکرار تراکمی در شعر توفیق زیاد تکــرار تراکمــی عبــارت اســت از «ظهــور غیــر مــنظم و نــاموزون کلمــات و یــا عبـارتهـای تکـرار شـده؛ زیـرا کـه شـاعر در ایـن نـوع تکـرار بـر آن اسـت تـا مجموعـه ای از واژگـان یـا واحـدهای واژگـانی راتکـرار کنـد.
ایــن تکــرار، بــر پایــة تکــرار هدفمنــد یــک مقطــع پایــه ریــزی مــی شــود و گــاه بــه صـورت محـاوره و پرسـش و پاسـخ و گـاه بـه صـورت یـک عبـارت مکـرر و واحـدهای مفسر آورده شود، برای نمونه متوان به شعر تموز توفیق زیاد اشاره کرد: ی انا علقت من آویختم هذا الراس: این سر را کی یذکر من ینسی : تا آن کسی که فراموش کرده به یاد آورد.