خلاصة:
المجازات النبویه تألیف سید رضی رحمه الله(م406ق) عالم بزرگ شیعه، تنها اثر مستقل شیعی در شرح مجازات روایی پیامبر اکرم(ع)است که در آن، به شرح بیش از 360 روایت مشتمل بر مجاز پرداخته شده است و شناخت جوانب گوناگون آن میتواند بخشی از جایگاه رفیع مؤلف و ارزش علمی آن را نشان دهد. سید رضی رحمه الله در المجازات النبویه به اختصار و بدون باببندی، ابتدا به ذکر روایات و در صورت لزوم تبیین واژگان، ذکر نقلهای متفاوت و بررسی سندی و متنی پرداخته، و به دنبال آن، موضع مجاز را روشن کرده و در مواردی، به توضیح مجازهای قرآنی مشترک با مجاز روایت مورد بحث، اهتمام کرده است؛ چنانکه گاه پارهای از شبهات کلامی را به مناسبت مطرح میکند و به آنها پاسخ میگوید. او در مواردی، همچنین به مباحثی غیرمرتبط با بیان مجاز و وجه آن، اشاره میکند و گاه نیز به یادکرد استادان و منابع مورد استفادۀ خود در تدوین المجازات النبویه میپردازد.
ملخص الجهاز:
سید رضی در المجازات النبویلإ به اختصار و بدون باببندی، ابتدا به ذکر روایات و در صورت لزوم تبیین واژگان، ذکر نقل های متفاوت و بررسی سندی و متنی پرداخته ، و به دنبال آن، موضع مجـاز را روشن کرده و در مواردی، به توضیح مجازهای قرآنی مشترک با مجاز روایت مورد بحث ، اهتمام کرده است ؛ چنانکه گاه پارهای از شبهات کلامی را به مناسبت مطرح میکند و به آنها پاسخ میگوید.
سید رضیر در این موارد، تنها به موضع مجاز، اشاره و از بیان تمام آیـه یـا روایـت خودداری میکند؛ برای نمونه ذیل روایت شمارٔە ٣٤٨، صرفا بـه بخشـی از آیـۀ ١٠٣ سورٔە آلعمران(موضع مجاز در آیه ) استشهاد شده است .
ک : همان، ص١٠٣)٦ در مواردی نیز که روایت و مجاز مورد نظر در سایر آثار سید رضیر به تفصیل بیان شده باشد، به آنها ارجاع میدهد و به ذکر مختصری دربـارٔە آنها اکتفا میکند.
٨ بنای سید رضیر در ذکر روایات و شرح آنها بر گزیدهگویی است ؛ با این همه ، در موارد لزوم، به بررسی د́Oلی روایت ، برای شناخت مضمون آن اقدام میکنـد و بـه ذکر تفاوت نقل های متفاوت روایات نیز میپردازد.
ک : همان، ص١٨٧) سید رضیر معنای دیگری را نیز برای این روایت روا مـیدانـد؛ وی مـیگویـد: ممکن است مراد این باشد که اهل دنیا به وسیلۀ دین فریب مـیخورنـد کـه در ایـن حالت ، مضاف حذف شده و مضافالیه در جایگاه آن قرار گرفته است ، همانند آیۀ «و اسئل القریة »(یوسف : ٨٢)، که نمونه های آن در قرآن فـراوان اسـت .