خلاصة:
با وجود نوآوریهای موجود در بخش مالی، ریسک اعتباری هنوز به عنوان دلیل عمده عدم موفقیت موسسات مالی محسوب میگردد. یکی از ابزارهای نوین مالی در حوزه مشتقات اعتباری، تعهدات بدهی وثیقه دار است که کارکرد اصلی آن انتقال و توزیع ریسک اعتباری بین تعداد بیشتری از سرمایه گذاران است که در ضمن این انتقال ریسک ، ابزاری جهت تامین مالی نیز محسوب میگردد. در این مقاله روش تحقیق کیفی و از نوع توصیفی- تحلیلی میباشد. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا تعهدات بدهی وثیقه دار با اصول و موازین شریعت سازگاری دارد و میتوان بر اساس موازین شریعت چنین ابزاری را طراحی نمود. این مقاله ابتدا به بررسی تعهدات بدهی وثیقه دار از منظر اقتصادی و سازوکار عملکرد آن ها پرداخته و سپس با بررسی موازین فقهی به تطبیق توصیف و تبیین ارائه شده از تعهدات بدهی وثیقه دار با اصول و موازین فقهی پرداخته است . از نتایج مهم تحقیق منطبق بودن ابزار تعهدات بدهی وثیقه دار با موازین قراردادهای اسلامی بر اساس راهکار بیمه به شرط قرض ، وکالت عام به شرط بیمه ، اجاره و مرابحه به شرط ضمان میباشد؛ همچنین در این تحقیق ، با الگو گرفتن از ساختار تعهدات با پشتوانه بدهی، یک راهکار عملیاتیتر جهت کاهش ریسک اعتباری و تامین مالی ارائه گردیده است .
ملخص الجهاز:
از نتایج مهم تحقیق منطبق بودن ابزار تعهدات بدهی وثیقه دار با موازین قراردادهای اسلامی بر اساس راهکار بیمه به شرط قرض ، وکالت عام به شرط بیمه ، اجاره و مرابحه به شرط ضمان میباشد؛ همچنین در این تحقیق ، با الگو گرفتن از ساختار تعهدات با پشتوانه بدهی، یک راهکار عملیاتیتر جهت کاهش ریسک اعتباری و تأمین مالی ارائه گردیده است .
در بانکداری بدون ربا استفاده از روش های مختلف تخصیص منابع چون مضاربه ، مشارکت حقوقی و مدنی، مزارعه و مساقات ، سرمایه گذاری مستقیم ، جعاله ، فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک ، سلف و فروش دین سبب حذف ریسک اعتباری نمیگردد و این ریسک در روابط بینابین بانک و مشتری وجود خواهد داشت .
در سطح پیشگیری از وقوع ریسک اعتباری، تلاش بانک ها در جهت شناسایی مقدار واقعی ریسک اعتباری مربوط به یک گیرنده تسهیلات یا طرف تجاری خود است تا از این طریق بدگزینی را به حداقل رسانند؛ وثیقه ، ذخیره زیان وام ، ضمانت و سایر روش های بازدارنده مثل اندازه گیری رتبه اعتباری وام گیرنده ، روش های مورد استفاده توسط بانک های متداول اند (موسوی، ١٣٨٨، صص ٨٥-٨٦) که مورد توجه بانکداری بدون ربا در ایران نیز هست .
Marlina Abdullah & et al (2009), The Subprime Mortgages Crisis and Islamic Securitization, Prosiding Perkem IV,JILID 2 Meissner, Gunter (2005), Credit Derivatives: Application, Pricing, and Risk Management, UK, Blackwell.