خلاصة:
تغییرات اقلیمی از جمله بارش در طول چند دهه اخیر به عنوان یکی از عوامل مـوثر بـر میـزان کمی آب رودخانه ها، آلودگی آب و هوا و کاهش توان منابع خاک، بسیار حائز اهمیت است . ایـن پژوهش با هدف بررسی تغییرات بارش بر وضعیت کیفی رودخانه سـزار انجـام گرفتـه اسـت . برای انجام این پژوهش پارامترهای هدایت الکتریکـی (EC)، قلیائیـت (pH)، کـل مـواد جامـد محلول (TDS)، سولفات (SO٤)، نسبت جذب سدیمی (SAR)، کلسیم (Ca)، منیـزیم (Mg)، سـدیم (Na)، کلر (Cl)، غلظت یون های بی کربنات (HCO٣) و سختی کل (TH) ١٢ایسـتگاه هیـدرومتری حوضه سزار طی یک دوره ٢٠ ساله (١٣٨٠-١٣٦١) به صورت روزانه اسـتخراج شـد. سـپس برای همگنی و آزمون روند داده ها از نرم افزار SPSS، به منظور تعیین روابط همبسـتگی از نـرم افزار EXCEL و برای بررسی کیفّیت آب ایستگاه ها به منظور شـرب ، کشـاورزی و تعیـین تیـپ شیمیایی از نرم افزار G.W.W استفاده گردید. برازش خطی و غیر خطـی داده هـای روزانـه ١٢ ایستگاه محدوده پژوهشی، ارتباط معنی داری بین بارش با پارامترهای کیفّیت در روزهای دارای بارندگی در ١٢ ایستگاه ، دبی با پارامترهای کیفّیت در روزهای دارای بارنـدگی در١١ ایسـتگاه ، دبی با پارامترهای کیفّیت در روزهای فاقد بارندگی در ١٢ ایستگاه و بـارش ٢٤ سـاعت قبـل و پارامترهای کیفّیت را در همه ی ایستگاه ها نشان میدهد. بهترین مدل در برازش داده ها با مبنـا قرار دادن ضریب همبستگی، مدل چند جمله ای درجه ٢ بود. بر اساس دیـاگرام هـای شـولر و ویلکوکس آب همه ایستگاه های محدوده ی مطالعاتی بـرای شـرب ، خـوب و بـرای کشـاورزی، مناسب تشخیص داده شده اند و با توجه بـه دیـاگرام پـایپر تیـپ و رخسـاره غالـب آب هـای محدوده ی مورد مطالعه ، بی کربنات کلسیک است که در رده آب هـای بـا سـختی موقـت قـرار میگیرد. بررسی انجام شده در مورد اثرات بارش بر تغییرات کیفی آب رودخانه سـزار در ایـن پژوهش نشان داد که ارتباط معنی داری بین بارش با دبی و پارامترهای کیفّیت آب وجـود دارد. این روابط حاکی از آن است که وقوع بارندگی و افزایش دبی، افزایش کیفّیت آب رودخانه را به دنبال دارد.
ملخص الجهاز:
بنابراين وجود آب آشاميدني سالم ضامن سلامتي جامعه است و اولين قدم در شناخت آب ، بررسي کيفيّت پارامترهاي آب شرب است (Kawamura، ١٩٩١) در ادامه ، با توّجه به اهميّت رودخانه سزار به عنوان يکي از منابع تأمين آب استان لرستان و مهم ترين منبع تأمين آب رودخانه دز لازم ديده شد که نتايج تجزيه شيميايي شامل هدايت الکتريکي، سختي کل ، کل جامدات محلول ، آنيون ها (بيکربنات ، سولفات ، کلر)، کاتيون ها (سديم ، منيزيم ، کلسيم )، نسبت جذب سديم و اسيديته آب در ٣ دياگرام شولر، ويلکوکس و پايپر با استفاده از نرم افزارG.
نتايج بررسيهاي انجام شده درمورد اثرات بارش بر تغييرات کمي و کيفي آب رودخانه سزار در اين پژوهش نشان داد که ارتباط معنيداري بين بارش با دبي و ساير پارامترهاي کيفيّت آب وجود دارد.
مدل هاي رگرسيوني ارتباط بين بارش و دبي و پارامترهاي کيفيت آب ايستگاه هاي محدوده ي مطالعاتي سزار را مورد بررسي قرار دادند که بيش از ٦٠ درصد نتايج آن ها، نشان از بالا بودن ضريب همبستگي معادلات درجه ٢ بود.
مدل هاي رگرسيوني ارتباط بين بارش و دبي و پارامترهاي کيفيت آب ايستگاه هاي محدوده ي مطالعاتي سزار را مورد بررسي قرار دادند که بيش از ٦٠ درصد نتايج آن ها، نشان از بالا بودن ضريب همبستگي معادلات درجه ٢ بود و با مطالعات زارع ابيانه و همکاران (١٣٨٧) که براي آب هاي منطقه غرب و شمال غرب ايران انجام دادند مطابقت داشت .