خلاصة:
این مطالعه به بررسی وضعیت سنجش سرمایه اجتماعی و مسائل و مشکلات آن میپردازد. از آنجا که سرمایه اجتماعی یک مقوله کیفی است، لذا سنجش آن با مشکلات خاصی مواجه است و به همین دلیل، هنوز روش و رویه یکسانی برای آن ارائه نشده است. این مشکل هم در سطح جهانی و هم در سطح ملی وجود دارد. مطالعات مختلفی که در این خصوص صورت گرفته و در آینده نیز انجام میشود، دارای شیوههای کاملا متفاوتی هستند و بدیهی است که نتایج آنها نیز کاملا متفاوت و حتی گاهی اوقات، متناقض میباشد. این وضعیت بهگونهای است که مقایسه هر یک از مطالعات صورت گرفته با مطالعه پایهای وزارت ارشاد، نشاندهنده تفاوتهای اساسی بین نتایح آنها است. بهعنوان مثال؛ در مطالعه وزارت ارشاد، نسبت حداکثر شاخص سرمایه اجتماعی به حداقل آن، حدود 84/1 برابر میباشد. این در حالی است که در برخی از مطالعات به 28 برابر میرسد و در برخی موارد نیز، تفاوت محسوسی مشاهده نمیشود و نسبت مذکور حدود 08/1 می باشد. اما تفاوت اساسی اینجا است که ضریب همبستگی شاخص سرمایه اجتماعی بین مطالعات مختلف با مطالعه وزارت ارشاد، اختلافات جدی را نشان میدهد، بهگونهای که در برخی از مطالعات نزدیک به صفر، در برخی منفی و در برخی نیز مثبت میباشد. بنابراین، هر یک از این مطالعات با توجه به اهداف و روشهای خود به نتایج متفاوتی رسیدهاند. این نتایج نشان میدهد که برآورد و تحلیل سرمایه اجتماعی در ایران نیازمند دقت بیشتر در انتخاب مفاهیم و روشهای اندازهگیری است.
ملخص الجهاز:
این وضعیت به گونه ای است کـه مقایسـه هـر یـک از مطالعـات صـورت گرفتـه بـا مطالعه پایه ای وزارت ارشاد، نشان دهندة تفاوت های اساسی بین نتـایح آنهـا اسـت .
این نتایج نشان می دهد که بـرآورد و تحلیـل سـرمایه اجتمـاعی در ایـران نیازمنـد دقت بیشتر در انتخاب مفاهیم و روش های اندازه گیری است .
ولـی توجـه داریـم کـه در ایـن خصـوص نیـز مشکلات و خطاهای عدیده ای وجود دارد و به دلیل اینکه بـه طـور مسـتقیم توسـط نهادهـا و سازمان های مربوطه اندازه گیری نمی شود، روش های مختلفـی بـرای بـرآورد آن ارائـه شـده است .
در بسیاری از کشورها نیز تحت تأثیر دیدگاه های پوتنام به سـنجش سـرمایه اجتمـاعی جمعی توجه شده و آن را به عنوان یـک محصـول نهـایی ، یعنـی یـک متغیـر وابسـته در نظـر می گیرند، از این رو می توان گفت سنجش سـرمایه اجتمـاعی تـاکنون بـه گونـه ای بـوده کـه استفاده از نتایج به دست آمده را برای سیاست گذاری دشوار ساخته است .
از بین تمام مطالعات انجام شده بایـد جایگـاه خاصـی بـرای مطالعـه وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی قائل شد که در سال ١٣٨١ و ١٣٨٢ صورت گرفته که یک مطالعه جامع است و می توان بر اساس آن شاخص های سرمایه اجتمـاعی را اسـتخراج نمـود.
٦. خلاصه و نتیجه گیری نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد کـه روش هـا و مفـاهیم مختلفـی بـرای بـرآورد سرمایه اجتماعی وجود دارد.