خلاصة:
Thus, in this study, applying the qualitative approach and through reviewing method, the documents and evidences regarding the subject are investigated. In this study, explaining the nature of ethics in researches conducted within Educational Sciences, the ethical standards applicable in three phases of prior to the research, while doing the research and after the research have been elaborated.  In the end, by offering a number of factors which can cause effectiveness and culture of ethical terms within research processes, the author offers practical proposals. حارث محاسبی زاهـد، واعـظ ، محـدث ، عـارف ، فقیـه و مـتکلم قـرن سـوم اســت . رســائلی کــه از وی بــر جــای مانــده ، از منحصــر بــه فــرد بــودن و راه گشاییشان بـرای دیگـران حکایـت دارنـد. کـانون ایـن مکتوبـات نفـس انسان اسـت . محاسـبی در آثـار خـود تنهـا قصـد تحلیـل یـا تبیـین نظـری موضوعی را نـدارد، بلکـه نتیجـه بخشـی سـخن نیـز بـرای او مـ دنظر اسـت . وی از منــابع چهارگانــۀ (قــرآن ، حــدیث ، ســنت و عقــل ) در آثــار خــود استفاده مـیکـرده اسـت ؛ امـا بیشـتر از آنکـه ایـن منـابع در بحـث ، بـرای او اهمیت داشته باشند، موضـوع بحـث بـرای او اصـالت دارد. بـه همـین دلیـل به معنایی میتوان وی را اصـالت موضـوعی دانسـت ، نـه اصـالت روشـی. از این روست که به وضوح میبینیم او بر یـک نهـج سـخن خـود را نمـینویسـد؛ گاهی به عنوان فقیـه و گـاهی همچـون صـوفی یـا مـتکلم سـخن مـیگویـد. مــیتــوان گفــت محاســبی از روش ترکیبــی بهــره میبــرد. عــلاوه بــر آن ، بخشــی از آثــار وی در حــوزٔە تصــوف ، حاصــل عبــادت اســت نــه تعقــل محض . محاسبی مخالفان بسـیاری داشـته ، امـا در تـالیف تحـت تـاثیر آنـان قــرار نگرفتــه اســت . از قرن هــا پــیش کوشــش هــایی بــرای معرفــی آثــار محاسبی انجـام شـده اسـت ؛ امـا بـه دلیـل فقـدان بخشـی از آثـار وی، ایـن تحقیقـات از جامعیـت برخـوردار نیسـت و محققـان بـا توجـه بـه آنچـه در دسترس است و بـر اسـاس شـواهد، آثـار محاسـبی را معرفـی مـیکننـد. در این مقاله به معرفی تحلیلی روش تالیف آثار محاسبی میپردازیم .
ملخص الجهاز:
ضرورت پـرداختن به اخلاق در پژوهش با پاسخ به این سئوالات بیشتر مشخص میشود: آیا پژوهشگر میتواند هر موضوعی را انتخاب کند؟ آیا هر کس بدون هیچ پیش زمینه ای میتواند وارد حیطۀ پژوهش شود؟ آیا تحقیق دربارٔە هر مسئله ای اخلاقی است ؟ آیا به لحاظ اخلاقی پژوهشگر مجاز بـه تحقیـق در هـر امـری هست ؟ آیا تمسک به هر متد و روشی برای پیش برد هدف پـژوهش رواسـت ؟ آیا به هر قیمتی میتـوان شـرکت کنندگان در پـژوهش را آزمـایش کـرد؟ یـا برخلاف رضایت ایشان ، آن ها را وادار به مصاحبه و تخلیۀ اطلاعات محرمانـه کرد؟ چگونه محقق میتواند از آثار دیگران استفاده کند؟ آیا در انتشار تولیدات پژوهشی فقط رعایت اصول علمی و فنی لازم است ؟ پاســخگویی بــه ایـن ســوالات و توجــه جــدی بــه برخــی بــداخلاقیها مانند تقلـب در انتشـار آثـار علمـی، بـه زعم نـوروزاده و همکـاران (١٣٨٩) در کشــور مــا ازجملــه پدیــده هایی اســت کــه بایــد بــرای مقابلــه بــا آن چاره اندیشی کـرد.
غرض از سخن گفتن در باب اخلاق ، از جهت ایجاد مانع یـا مشـکلات جدیدی در راه پژوهش نیست ، بلکه علت این است که اهمیت توجـه دقیـق و بیش ازپیش بـه مسـئلۀ پژوهش هـای تربیتـی بـا رویکـرد اسلامیانسـانی در سرنوشت آدمی و پیشرفت علمی کشور مشخص شود.
معیارهای اخلاقی قبل از ورود به پژوهش ویژگیهای پژوهشگر محقق باید مفسر باشد تا به تفسیر حقایق هستی نایل آید، علاقه مند به امـر پژوهش و کشف حقایق باشد، قدرت لازم برای جمع آوری اطلاعات و تحلیـل آن ها را دارا باشد، از تحصیلات مناسبی برخوردار باشد، بـه فراینـد پـژوهش اشراف داشته باشد، دارای علّو طبع و تعهد باشد، به عبارت دیگر منش و سلوک او عرفانی باشد و نتایج تحقیق را در اختیار دیگران قرار دهد، از غـرور خـود بکاهد و مأیوس نشود.