خلاصة:
ساخت هجا در هر زبانی طبق قواعد خاص آن زبان صورت می پذیرد. هدف از نگارش این مقاله ، بررسی و توصیف همخوان ها و واکه ها، ساختمان هجا و خوشه هـای همخـوانی در زبـان هـورامی (گـویش هورامـان تخت ) است که یکی از اعضای خانوادة زبان های ایرانی نو شاخه شمال غربی است . برای گردآوری داده ها با پنج نفر گویشور بومی از زن و مرد، بیسواد و باسواد، در بین سنین سی تا هفتاد سال در حدود پنج سـاعت ثبت و ضبط داده ها انجام شده است . به علاوه ، از شم زبانی یکی از نگارندگان که گویشور بومی این گـویش است و همچنین منابع مکتوب در این زمینه استفاده شده است . پژوهش به صورت همزمانی انجـام گرفتـه و روش آن ، توصیفی ̊ تحلیلی است . داده ها براساس الفبای آوانویسی بین المللی IPA آوانگاری شـده انـد. در پایان ، ٣٠ همخوان و ٨ واکه ساده شناسایی شدند. از دیگر نتایج این تحقیـق ، تعیـین سـاخت هجـا در ایـن گویش است که در زیرساخت به صورت (C)C(V)C()C() میباشد. خوشه بـیش از دو همخـوانی چـه در جایگاه آغازی و چه در جایگاه پایانی هجا وجـود نــدارد. در سـاخت هـای هجـایی بــا یـک همخـوان در آغـازه ، همخوان هایĝ..، .r. وĝ.. نمیتوانند در آغازة هجا قرار گیرنـد. در ایـن گـویش ، همخـوان هجـایی وجود ندارد و تنها واکه ها در هسته هجا ظاهر میشوند.
ملخص الجهاز:
"هدف از نگارش این مقاله ، بررسی و توصیف همخوان ها و واکه ها، ساختمان هجا و خوشه هـای همخـوانی در زبـان هـورامی (گـویش هورامـان تخت ) است که یکی از اعضای خانوادة زبان های ایرانی نو شاخۀ شمال غربی است .
٢-٢- برخی پژوهش های صورت گرفته دربارة هجا و ساخت آن در زبان هورامی نقشبندی(١٣٧٥) در چارچوب واج شناسی زایا٩ و جـزء مسـتقل ١٠ و بـا نگرشـی مختصـه بنیاد١١ و رویکردی صوری مکانیکی به توصیف نظام آوایی گویش پاوه ای (گونۀ شهر پـاوه ) پرداخته است .
واجشناسـان بـر اسـاس مطالعـات و بررسی های به عمل آمده در مورد هجا در زبان های مختلف به این نتیجه رسیده اند که هجـا، همان گونه که در شکل زیر ترسیم شده است ، از دو جزء آوایی به نام های آغازه ٢٠ و قافیـه 21 تشکیل میشود و جزء دوم یعنی قافیه خود به دو جزء دیگر یعنی قله (هسـته )٢٢ و پایانـه ٢٣ تقسیم مـیشـود.
٥- هجا و ساختمان آن در گویش هورامان تخت ٥-١- ساخت هجایی V این ساخت تنها دارای هسته است و آغازه و پایانه ندارد.
تفـاوت سـاختمان هجـا در زبـان فارسـی و گـویش هورامان تخت در این است که در گویش هورامان تخت ، خوشۀ دو همخوانی مـیتوانـد در آغازة هجا بیاید ولی زبان فارسی فاقد خوشۀ دو همخوانی در جایگاه آغازه است و تنها یک همخوان میتواند در این جایگاه بیاید."