خلاصة:
براساس ماده (14) قانون محاسبات عمومی، درآمد اختصاصی برای مصرف خاص معین شده و در بودجه کل کشور به این عنوان منظور میشود. بهطورکلی دستگاههای استفادهکننده از درآمد اختصاصی در سه دسته جای میگیرند: دسته اول دستگاههای وصولکننده درآمد دولت هستند؛ دسته دوم خدماتی اضافهبر وظایف حاکمیتی انجام میدهند و دسته سوم استقلال مالی آنها چنان اهمیتی دارد که قانونگذار برای ایشان درآمد اختصاصی ایجاد کرده است. آنچه از بررسی ایجاد درآمد اختصاصی برای دستگاهها استنباط میشود این است که فلسفه وضع درآمد اختصاصی، یا جبران خدمتی است که مازاد بر وظایف حاکمیتی توسط دستگاه انجام میپذیرد و یا هدفی اساسی است که وضع قواعدی خاص برای درآمدهای عمومی را توجیهپذیر میسازد. البته روشن نبودن مفهوم امور حاکمیتی وضع و تعریف درآمد اختصاصی را با مشکل مواجه کرده است. در این مقاله، ضمن بررسی قوانین ناظر بر درآمد اختصاصی و برشمردن مزایا و معایب آن، ملاکی برای شناسایی و وضع درآمد اختصاصی ارائه شده است. نتیجهگیری این مقاله نشان میدهد درآمد اختصاصی در مورد دستگاههای گروه اول و سوم، در حقیقت اختصاصیسازی درآمد عمومی است، اما نوع درآمد اختصاصی گروه دوم بهدلیل آنکه منشأیی جز امور حاکمیتی دارد، با دو گروه دیگر متفاوت است. بر این اساس، ایجاد درآمد اختصاصی در مورد گروههای اول و دوم خلاف اصل بوده و باید مضیق و با توجیه قوی صورت پذیرد. در ایجاد درآمد اختصاصی برای گروه دوم نیز باید عدم خلل در انجام وظیفه حاکمیتی مبنای وضع باشد.
According to Article 14 of the Public Accountancy Act، dedicated revenue is allocated to specific use، and in the national budget is approved with the same title. In general، the systems using dedicated revenue fall into three categories. The first group are the collector apparatuses of the government revenue. The second group are apparatuses that give services in addition to governmental ones. And the third group are apparatuses which are allocated a dedicated revenue by legislators due to importance of their financial independence. What is understood from studying the establishment of dedicated revenue for apparatuses is that the philosophy of establishing the dedicated income، is either a service in addition to governmental tasks given by an apparatus، or a fundamental objective that justifies the establishment of special rules for public revenues. However، vagueness of the governmental affairs’ concept have made the establishment and definition of dedicated revenue problematic. In this article، the rules of dedicated revenue and its advantages and disadvantages are evaluated. Besides، a criterion for establishment of dedicated revenue is presented. The results suggest that dedicated revenue of the first and third groups’ apparatuses is، in fact، dedicating the public revenue. But the type of the dedicated revenue of the second group is different from other two groups because it has a source other than governmental affairs. Accordingly، the establishment of dedicated revenues for the first and second groups is in contrary with the principle and should be made narrow and done with strong justification. Also، in establishing a dedicated revenue for the second group، non-interference in doing governmental tasks should be base of establishment.
ملخص الجهاز:
ماهیت درآمد اختصاصی و وضعیت آن در قوانین بودجه سیدمحمدرضا حسینی ،٭محسن فاتحی زاده ٭٭ تاریخ دریافت ١٣٩٣/١٠/٨ تاریخ پذیرش ١٣٩٤/٤/١٠ براساس ماده (١٤)قانون محاسبات عمومی ، درآمد اختصاصی برای مصرف خاص معین شده و در بودجه کل کشور به این عنوان منظور می شود.
اصل سالانه بودن در این عبارت می تواند راهنمای اصل عدم تخصیص نیز باشد، بدین معناکه منابع و مصارف باید به صورت سالیانه تنظیم شودو نمی توان پیش ازآغاز سال مالی و جدا از بودجه سالیانه برای منابع ، مصرفی خاص تعیین کرد (اصل عدم تخصیص ) بر این اساس ، درآمد اختصاصی که به موجب آن ، مصرفی مشخص برای درآمدی معین (جدای از بودجه ) در نظر گرفته می شود با اصل (٥٢)قانون اساسی مغایرت دارد.
در مورد تعریف ارائه شده در ماده (١٤)قانون محاسبات عمومی ، چند نکته باید مورد توجه قرار گیرد: نخست اینکه ، ویژگی دوم یعنی تعیین محل مصرف برای درآمدرا نمی توان ملاک مناسبی برای تمییز این درآمد از سایر درآمدها دانست ، چه اینکه در نهادهای درآمدـ هزینه و جمعی -خرجی نیز محل مصرف درآمد مشخص شده است واز این نظر با درآمد اختصاصی اشتراک معنا دارند.
٣. منابع به صورت «درآمدـ هزینه » طی سال مالی توسط خزانه داری کل کشور قابل مصرف برای پرداخت سایر اعتبارات بودجه عمومی دولت نیزمی باشد، اما درآمد اختصاصی تا پایان سال مالی مربوط صرفا قابل اختصاص و مصرف در دستگاه اجرایی ذیربط است ، مگر اینکه تا پایان سال مالی دستگاه اجرایی نیاSزGبAه MمRصOرNOف آن نداشته باشد و یا مازاد بر رقم پیش بینی شده در بودجه عمومی دولت وصول شود که در این صورت در پایان همان سال مالی قابل انتقال به حساب درآمدهای عمومی دولت خواهد بود.