خلاصة:
گردش نخبگان سیاسی در ایران یکی از مشخصه های پویایی تحولات سیاسی است . در این پژوهش تمرکز بر جایگاه مجلس است و کوشش شده است تاثیر عواملی مانند تمایزپذیری اجتماعی، تنوع نمایندگان مجلس ، نشریات و مطبوعات سیاسی، مشارکت سیاسی و نظام سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به گستره مفهومی و نظری موضوع تحقیق از نظریات کلاسیک و مدرن در خصوص این موضوع استفاده شده است ، که برخی از آن ها گردش نخبگان را عامل اصلاح سیاسی جامعه ، و عدم گردش نخبگان را منجر به دگرگونی و انقلاب دانسته اند. در شماری دیگر نیز موضوع نخبگان با رویکرد سازمانی و اقتصادی مورد بررسی واقع شده است . از لحاظ روش شناختی در این پژوهش با توجه به ساختار اصلی، اهداف ، و فرضیه ها از روش جامعه شناسی تاریخی استفاده شده و گردآوری داده ها مبتنی بر روش اسنادی است . بر اساس یافته های تحقیق مهم ترین عوامل موثر بر گردش نخبگان سیاسی را میتوان این چنین بیان کرد. ١. وجود آزادیهای لازم در ایجاد تشکل های سیاسی و مدنی. ٢. اهمیت یافتن انتخابات و استقلال نهادهای انتخابی. ٣. تساوی شرایط فعالیت های اقتصادی در دو بخش خصوصی و دولتی. ٤. تلقی عقل مدارانه از آزادی و درک متعارف از مشارکت و نقش آفرینی سیاسی.
ملخص الجهاز:
"٢ـ فضای سیاسی ـ اجتماعی موجود در دوره های پنجم تا هشتم انتخابات مجلس بر اساس یافته های این پژوهش از مجلس پنجم به بعد فضای عقلانی جامعه با رشد فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مردم از یک سو و نقش طبقه متوسط از سوی دیگر، بر فضای سنتی و نیروی کاریزما توفق بیشتری پیدا کرد که در نتیجه آن هر چند در دراز مدت ، اما با پدیدار شدن شکاف های سیاسی ـ اجتماعی ابراز نیاز به انبساط فضای سیاسی و مدنی به طور شفاف تری در جامعه منتشر شد، که نخبگان سیاسی کارگزاران اصلی و قوام بخش چنین تحولی در سطح جامعه و در مقطع زمانی مورد مطالعه بودند.
اگر مجلس شورای اسلامی را به عنوان یکی از کانون های جذب و رشددهنده نخبگان سیاسی در نظر آوریم و به سوابق استقرار مجالس پس از صد و پنج سال از دوران مشروطه هم نیم نگاهی داشته باشیم ، یافته های پژوهش نشان میدهد، نمایندگان علاوه بر تفاوت های فردی و تعلق خاطر به اندیشه های سیاسی خاص و جناح های مورد نظر، در پذیرش قوانین سیاسی مدرن که میتواند نقش قابل توجهی در پایایی فضای سالم سیاسی داشته باشد از دیدگاه های بسیار متفاوت و متناقضی برخوردار بوده اند، به نحوی که در برخی موارد ابزارهایی لازم در برقراری هدف هایی چون مردم سالاری، انتخابات ، توسعه سیاسی و توسعه اقتصادی را مورد بی توجهی قرار داده اند، به طوری که این عملکردها در مجموع باعث فراهم شدن بسترهایی غیرحرفه ای در حوزه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی در جامعه شده که در نتیجه آن گردش نخبگان سیاسی به نحو مطلوب و قابل قبولی رخ نمیدهد."