خلاصة:
گردشگری صنعتی است که در دنیای امروز گریزی از توجه به آن و همسو شدن با الزامات آن نیسـت . در این مقاله فرایند حرکت از گردشگری سنتی بـه گردشـگری صـنعتی در ایـران شـرح داده شـده و معلـوم میشود از دوره رضاشاه گردشـگری صـنعتی در ایـران پـا گرفـت . ایـن گردشـگری الگوهـای خـود را از همسایگان و دیگر کشورهای منطقه دریافت نمود. توجه به امر گردشگری در ایـن مـدت موجـب رشـد و تقویت ساختار اداری آن گردید. در پژوهش حاضر سیر حرکت ایـن سـاختار اداری و اقـداماتی کـه در هـر مرحله توسط مدیران گردشگری صورت گرفته است تبیین میگردد. همچنـین موانـع و چـالش هـایی کـه صنعت گردشگری کشور در این مدت با آن دست به گریبان بوده بر اسـاس اسـناد پیگیـری شـده اسـت . سپس به این نتیجه میرسد که مقوله گردشگری در ایـران حرکـت دایـره واری داشـته کـه هـم جایگـاه سازمانی و هم چالش های آن در هر دوره (پیش و بعد از انقلاب اسلامی) تکرار گردید. این پژوهش از نوع تاریخی است و بـا رویکـردی تحلیلـی ـ تطبیقـی انجـام شـده اسـت . روش داده انـدوزی نیـز اسـنادی و کتابخانه ای است . تاکید این مقاله بر مجموعه اسنادی است که بـه تـازگی از صـنعت گردشـگری کشـور انتشار یافته است . ذکر این نکته ضروری است که در بسیاری از کتاب هایی که درباره گردشگری در ایـران نوشته شده ، تاریخچه مدیریت گردشگری ایران مبهم و گاه دارای اغلاط زیادی است . اما این پـژوهش از آنجا که بر اساس اسناد معتبر تدوین شده است ، استحکام بیشتری دارد.
ملخص الجهاز:
"سفیر ایران در ترکیه نیز از هتل های عالی و مناسبی که در شهر استانبول برای گردشـگران سـاخته شـده گزارشی داده و در پایان نوشت «دولت ترکیه و شهرداریها با توجـه بـه موضـوع توریسـم ، جهـانگردی و اقدامات مرتبی که به منظور تشویق و تسهیل مسافرت سیاحان و بازرگانان و غیره مـینماینـد، گذشـته از این که بر آبادانی و عمران کشور میافزایند، از جنبه اقتصادی و تحصـیل ارز خـارجی نیـز منـافع مهمـی حاصل میکنند»(همان ، ٣٢١.
در سال ١٣٣٨ نصرت الله معینیان ، مدیر کل اداره انتشارات و رادیو، بـه نخسـت وزیـر گزارشـی از تـلاش هایش در زمینه جهانگردی را ارائه داد که نشان از باز شدن افق های تازه در این صنعت بود: «این اداره تا امروز بیش از ٢٠ نوع نشریه و راهنما و مجلات سه ماهه و بولتن های هفتگی انگلیسی و عربـی تنظـیم و منتشر ساخته و میسازد» او از نشریه «ایران امروز» و کتاب راهنمای «پیام ایران » نام میبرد کـه توسـط آن اداره انتشار یافته است (همان ، ٤٢٢.
در نامه وزیر مشاور از موفقیت های سازمان جلـب سـیاح در تاسیس مراکز اقامتی، اطلاعاتی به دست میآید «اکنون که خوشبختانه سازمان جلب سیاحان موفق شـده است در اکثر نقاط کشور مهمانخانه و مهمانسرا و متل هایی دایر نموده و تا کنون نیز اداره آنها را به عهده گرفته است ، برای آن که بتواند این خدمات خود را ادامه داده و به وظیفه اصلی خود کـه نظـارت بـر ایـن قبیل موسسات و ایجاد موسسات جدید مورد نیـاز از قبیـل اردوگـاه هـا و شـرکت هـای توریسـتی و سـایر تاسیسات پذیرایی برای استفاده عموم با فراغت بیشتری بپردازد، صلاح در آن است که تاسیسـات موجـود سازمان جلب سیاحان به شرکت هواپیمایی ملی ایران واگذار گردد»(همـان ، ٣."