خلاصة:
جلوس غازان خان بر تخت سلطنت ( ٦٩٤ هـ .ق . ١٢٩٥م - ٧٠٣ هـ .ق . ١٣٠٤م ) همراه با تآسـی او از مـذهب حنفی بود. غازان با انجام اصلاحات اجتماعی، اقتصادی به طور نسبی نظم و امنیت را در قلمرو خود برقرار کـرده و در وضع قواعد و مبانی عادلانه اهتمام بسیاری نمود. فرمان هـای وی در ابطـال بـت پرسـتی و منـع مـردم از سخن کفر گفتن و خوردن شراب و دیگر مسکرات ، ومنع از نشاندن کنیزکان در خرابات و نیز بر تعظـیم سـادات مکه و امن ساختن راه مکه و ارسال پرده برای کعبه را میتوان مایه گرفته از تعالیم دیـن مبـین اسـلام ارزیـابی نمود. وی در طول زندگانی خود کارهای بسیاری انجام داد و بیش از هر سلطان ایلخانی آثـار ارزنـده ای از خـود به یادگار گذاشت . توسعه و ترمیم و ایجاد مدارس اسلامی، مساجد، خانقاه ها، حمام ها و قطع روابط ویـژه ی دربـار ایران با مرکز امپراطور مغول ، (پکن ) که نوعی از استقلال به شمار میآمد، از آن جمله اند. وی بـا بـه کـار بـردن نیروی وزیران خصوصا مسلمانان کوشید اشتباهات اسلاف خود را جبران کنـد و بـا پشـتیبانی طبقـه ی روحـانی حاکمیت خویش را مستحکم سازد. بخش قابل توجهی از این تصمیمات و عملکردها مدیون گرایش غازان خـان به تعالیم اسلامی بوده است . در این پژوهش سعی میگردد تا اصلاحات غازان خان و رابطه معنادار آنها با تعـالیم اسلامی مورد واکاوی قرار بگیرد.
ملخص الجهاز:
"بعد از رسیدن خبر قتل گیخاتو و به تخت رسیدن بایدو، غازان خان که تحت تربیت امیر نوروز بود، بر اثر تشویق های وی به اسلام ، متوجه شد که اگر مسلمان شود، تمامی مسلمانان جانب او را خواهند گرفت و قـدرت او مضـاعف خواهـد شـد.
جلوه های اسلامی در اصلاحات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و قضایی غازان خان غازان خان در از بدو جلوس بر تخت سلطنت فرمانی صادر کرد مبنی بر اینکه همۀ مغولان ، مسلمان شده و به انجام مراسم دینی بپردازند(اشپولر، ١٣٦٥: ٢٢٤) و کافران و مشرکان همـه بایـد بـه دیـن اسلام در آیند(مستوفی، ١٣٦٢: ٦٥٦).
- غازان دین اسلام را از خطر بر افتادن نجات داد و از غلبه سایر اقلیت های مذهبی چون بازماندگان مزدکی، مانوی، زرتشتی که در دوره بودائی گری نیروی مناسبی کسب کرده بودند و خواه نـاخواه در حال توسعه بودند، جلوگیری کرد.
غازان به شدت از این عمل متنفر بود و خود هیچ گاه دختران و زنانی که در جنگ ها اسیر میشدند و بنا به رسم مغول آنان را نزد خان مـی آوردند نمیپذیرفت و آن را گناه میشمرد و فرمانی صادر کرد که طی آن هر کنیزی که نخواهد بـه خرابات فروخته نشود، خواسته ی او را مراعات کنند»(همدانی،١٣٧٣: ٣٢٤.
- ادغام تقویم مغولی با اسلامی و تدوین تقویم جدید اسلامی- مغولی : از جمله اقـدام دیگـر غـازان خان ، ترتیب تاریخ غازانی است و این کار را او برای تطبیق سال های قمری با سال های شمسی انجام داد و اول سال ٧٠١ هـ."