خلاصة:
این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که تکلیفگرایی در اندیشه سیاسی امام خمینی قدّس سره چه جایگاهی دارد؟ به منظور دستیابی به اهداف پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی ابعاد تکلیفگرایی، ارکان ادای تکلیف و نسبت بین تکلیف و نتیجه در اندیشه سیاسی امام قدّس سره مورد بحث قرار گرفت. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که تکلیفگرایی، مولفه اصلی اندیشه سیاسی امام قدّس سره در عرصه نظر و عمل بوده است. اما نکته اساسی این پژوهش، نسبت بین تکلیف و نتیجه است که در فرایند پژوهش روشن شد که تکلیفگرایی امام قدّس سره بهمعنای بیتوجهی به نتیجه نیست. هرچند در اندیشه سیاسی امام، اصل بر عمل به تکلیف است و نتیجه در دل عمل به تکلیف نهفته است.
The study tries to find an answer to the question that what is the status of duty-oriented ethics in Imam Khomeinis political thought? To meet the goals of the study, the dimensions of duty-oriented ethics, the components of performing duty and the relation between duty and result in Imam Khomeinis political thought were discussed by applying an analytico-descriptive method. The results of the study imply that duty-oriented ethics has been the main factor of Imams political thought in both fields of theory and practice. However, the main point of the study is about the relation between duty and result that has been clarified within the process of the study that Imams duty-oriented ethics does not imply being ignorant of the result though in imams political thought, the principle is fulfillment of the duty and the results lies in the heart of the fulfillment of the duty.
ملخص الجهاز:
در هر دو حال رضایت حقتعالی و عمل به تکلیف الهی و شرعی، برای ایشان مهم بود و پذیرش قطعنامه به مفهوم ندامت و پشیمانی از جنگ نبود، بلکه مقتضیات و شرایط داخلی و محیطی حاکم، چنین اقتضاء میکرد که امام+ برای حفظ اسلام و کشور اسلامی، برای پذیرش صلح، احساس تکلیف کنند و هر دو تصمیم در زمان خود، براساس مصلحت جامعه اسلامی و رضایت حقتعالی، درست و صحیح بوده است.
همانطور که امام+ در بیانی فرمودند: و اما در مورد قبول قطعنامه که حقیقتا مسئله بسیار تلخ و ناگواری برای همه و خصوصا برای من بود، این است که من تا چند روز قبل معتقد به همان شیوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ بودم و مصلحت نظام، کشور و انقلاب را در اجرای آن میدیدم؛ ولی بواسطه حوادث و عواملی که از ذکر آن فعلا خودداری میکنم ...
نتیجه براساس یافتههای این پژوهش میتوان گفت: در تکلیفگرایی امام+ انگیزه و نیت انسان درکنش و رفتار خویش به ارزشهای متعالی معطوف است، بنابراین دستیابی به نتیجه نه بهعنوان رسیدن به موفقیت در بعد ظاهری، بلکه بهمثابه ادای وظیفه نسبت به آن ارزشهاست و نتیجه در صورتی مطلوب است که معطوف به آن ارزشها باشد.
نتیجه چنین نگاهی، به چالش کشیدن عقلانیت ابزاری دنیای مدرن است؛ زیرا نگاه عرفانی امام+ به تکلیف و نوع تفسیرش از پیروزی و شکست، منجر به این امر شد که دیگر برای رسیدن به نتیجه بهصورت «هدف، وسیله را توجیه میکند.