خلاصة:
چکیده:برشهای درون مصراعی یکی از تجلیات کمتر شناختهشدهی موسیقی شعر است که در صورت استفاده بجا از طریق ایجاد وقفهها و درنگهای موسیقایی در لابهلای مصراعهای شعری علاوه بر برجستهسازی زبان و نیز دیداری کردن شعر، طنین و آهنگ موسیقایی آن را نیز افزایش میدهد.شفیعی کدکنی بهخصوص در آخرین دفترهای شعریاش از این شیوه به شکل گسترد ه ای استفاده کرده است.در این پژوهش که باهدف بررسی برشهای درون مصراعی در شعر شفیعی کدکنی صورت گرفت مشخص شد در مجموعه "هزارهی دوم آهوی کوهی" درمجموع 390 بار از برشهای درون مصراعی استفادهشده است. البته پراکندگی این مقوله در دفترهای مختلف شعری یکسان نیست. از این میان« در ستایش کبوترها» 96 مورد(61/24%) بیشترین رقم را به خود اختصاص داده است و دفترهای "مرثیههای سرو کاشمر" با 85مورد (79/21%)"غزل برای گل آفتابگردان" با 82 مورد( 02/ 21%) "ستارهی دنبالهدار "با66 مورد ( 93/16%) و خطی ز دلتنگی با 61 مورد( 64/15%) پسازآن قرار میگیرند.طی این بررسی همچنین مشخص شد که برشهای درون مصراعی در شعر شفیعی عمد تا با سه هدف ، تشدید طنین و ضرباهنگ موسیقیایی شعر، دیداری کردن شعر ونیز برجستهسازی سازههای نحوی صورت گرفته است.
ملخص الجهاز:
"(صهبا، ١٣٨٦: ٨٣) برای مثال ، شاعر از طریق برش های درون مصراعی، پیچ وتاب رودخانه را ایـن چنـین بـه تصـویر کشـیده است : رود قصیده بامدادی را در دلتای شب مکرر می کند (شاملو، ١٣٨٢: ٥٨٣) برخی از شاعران معاصر از طریق این تمهید شعری توانسته اند ضمن برجسته سازی زبان شعر- با هدف ایجاد کارکردهای بلاغی خاص بر حسـب نیـاز- طنـین موسـیقایی شعر را به تناسب آهنگ ، عاطفه و محتوا، به گونه ای رساتر به مخاطب منتقل نمایند.
(همان : ١٣٧) در ایــن شــعر نیـز مفهــوم معلــق بــودن زمــین در آســمان از طریــق بــرش هــای درون مصراعی و نیز نگارش جدا و برجسته ی آن بـه خـوبی در ذهـن مخاطـب تـداعی می شود: تا با کدام دمدمه خاکسترش کنند در کوره ی مخاصمه یا کام اژدها سطل زباله ای است زمین در فضا رها (همان :٣٣٦) به طـورکلی ٧٤ مـورد(١٨/٩٧%) از ٣٩٠ مـورد بـرش هـای درون مصـراعی هـزاره ، به منظور دیداری کردن محتـوای شـعر صـورت گرفتـه اسـت کـه از ایـن میـان ، دفتـر «مرثیه های سرو کاشمر» با ٢١ مورد (٢٨/٣٧%) از بیش ترین بسامد برخـوردار اسـت و پس ازآن دفترهای «غزل برای گل آفتابگردان » با ١٧ مورد (٢٢/٩٧%) «ستاره ی دنبالـه دار» با ١٦ مورد(٢١/٦٢%) «خطی ز دل تنگی » با ١٤ مورد(١٨/٩١%) و «در ستایش کبوترها »با ٦ مورد (٨/١٠%) قرار می گیرند."