خلاصة:
ارائه الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت، در گرو بسترسازی و تمهید مقدماتی جهت نیل به رشد و توسعه پایدار است. نظام حقوقی اسلام نیز بی توجه به سیر پیشرفت مسلمانان نبوده، پشتوانه های محکم فقهی را برای ایجاد انگیزش و وصول به این مطلوب در نظر گرفته است. تاثیر این انگیزش تا جایی است که برپایه همین پشتوانه های ارزشمند، علی رغم فشارهای خصمانه اقتصادی دشمنان جهت فروپاشی انقلاب اسلامی ایران، با رهبری امام راحل به عنوان فقیهی نواندیش، پایه اقتصاد کشور از حالت مصرف زدگی زمان طاغوت، به سوی رفتار صحیح مصرف، رهنمون گشت تا زمینه سرمایه گذاری، خودکفایی، تولید ملی، رشد و توسعه پایدار فراهم گردد. از آنجاکه تفکر و اندیشه امام نقشه راه وکلید بسیاری از مسائل کشور در نظر گرفته می شود، در شرایط حساس کنونی نیز، یکی از پیش شرط های لازم و پیشگیرانه که از طریق آموزش و فرهنگ سازی، باید به حفظ آن جهت نیل به توسعه پایدار، مبادرت ورزیم، رعایت اصول حاکم بر مصرف جامعه اسلامی است.
این نوشتار بر آن است تا پیوند موثر بین رعایت رفتار مصرفی صحیح و رشد و توسعه پایدار را تشریح نموده و مستندات فقهی انگیزش حرکت برای آحاد جامعه را در این راستا تبیین نماید. بدیهی است اعتقاد به مبانی ایمانی دینی همچون اصل پذیرش ولایت الهی، کرامت ذاتی انسان و هدفمندی حیات وی در جهت آخرت، باعث شکل دهی نگرش جدیدی در مقوله مصرف شده و موازین فقهی ای همچون حرمت اسراف و تبذیر و جریان برخی قواعد، همچون نفی سبیل و اعانه بر اثم و عدوان، می تواند انگیزش حمایت از تولید داخلی و حرکت به سوی رشد و توسعه پایدار را فراهم آورد.
The development of Iranian-Islamic model of progress is subject to preparation of grounds and contexts to achieve sustainable growth and development. Islamic legal system has not been heedless of the trend of progress of the Muslims and a firm jurisprudential support has been stipulated for creation of incentive to achieve this goal. The impact of this incentive is to the extent that on the basis of this valuable support، despite the hostile economic pressures of the enemies toundermine the Islamic Revolution، the economic foundations of the country، under the leadership of Imam Khomeini as a reformist jurisprudent، moved towards correct consumption from a consumer model، to prepare the grounds forinvestment، self-sufficiency، national production and sustainable growth and development. Since Imam Khomeini’s thoughts and viewpoints are the key and roadmap to solve many problems، in current sensitive situation too، one of the key preventive issues، which is attainable through education، is observation of consumption principles in the Islamic society. The present study is an attempt to explain the relationship between observation of correct consumption behavior and sustainable growth and development as well as the jurisprudential arguments for creating incentives for the citizens to move towards this direction. Certain jurisprudential principles such as impermissibility of extravagance and wasteful consumption can create incentive for supporting domestic production and move towards sustainable growth and development.
ملخص الجهاز:
بنابراین در شـــرایط حســـاس کنونی نیز در جبهۀ مقابلۀ اقتصـــادی با دشـــمنان ، یکی از پیش شرط های رسیدن به رشد و توسعۀ پایدار، مبتنی بودن مصرف با آموزه ها و رویکردهای دینی است که از طریق فرهنگ ســازی صــحیح ، همچنان باید به حفظ آن مبادرت ورزیده و به لحاظ علمی به بحث و نظر درباره اصــول حاکم بر آن از منظر فقه اســلام و اندیشــۀ فقهایی عقل گرا همچون امام خمینی پرداخته شـــود تا از این رهنمون ، بتوانیم برنامۀ عملی مؤثر اقتصـــادی را در کشـــور پیاده و الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت را به جهان امروز، معرفی کنیم .
اصول حاکم بر مصرف جامعه اسلامی با توجه به اینکه مجموعه دسـتورات هر آیینی برگرفته از جهان بینی آن اسـت ، دین جاودان اسـلام نیز مســـتثنی از این امر نبوده ، به همین جهت ، احکام و ایدئولوژی مصـــرف نعمات در آن ، با جهان بینیای که به پیروانش ارائه میدهد، قابل تبیین است ؛ همین مسأله باعث بروز نگرشی متفاوت در چگونگی بهره مندی از نعمات مادی برای یک فرد مســلمان میشــود.
اصلاح سوم ١٣٩٤/٤/٢٣ 85 با اینکه برخی اسراف را خارج از حیطۀ احکام شرعی (حدود) دانسته وآن را از مباحث اخلاق معرفی نموده و قائلند که ترغیب و تشـــویق باید از طرف همۀ ناصـــحان و زعما در ارتباط باآن صــورت گیرد تا جامعه مجاب شــود که مصــرف زائد بر نیاز خود را حذف کند (بیدل ١٣٨٧ :٦٤)، با این حال احکامی همچون کراهت و حرمت شرعی در این زمینه مطرح شده است ، بدیهی است که مرتکب آن دچار معصـــیت الهی خواهد شـــد و همین میتواند مهم ترین ضـــمانت اجرا برای روگردانی از این خصیصه باشد.