خلاصة:
رشد گسترده تمدن در مقیاس جهانی، اثر چشمگیری بر نحوه زندگی بشر خواهد داشت. درحالیکه جمعیت کره زمین در حال افزایش است و جهان نیز میبایست غذا، انرژی و منابع معدنی بیشتری جهت حمایت از این رشد فزاینده فراهم نماید و استفاده از فضاهایزیرزمینی به اصلاح و بهبود این وضعیت کمک مینماید. فضاهای زیرزمینی نقشاساسی در حفاظت فیزیکی از سرمایههای ملی دارند لذ اتوجه جدی به رعایت ملاحظات دفاع غیرعامل در طراحی معماری این فضاها، علاوهبر رفع مشکلات عملکردی، باعث مصونیت بخشی آنها شده و بهعنوان یکی از مولفههای برتری قدرت و امنیت در زمان تهدید خواهند بود. در این تحقیق ابتدا فضاهای زیرزمینی بررسی و شناخت کلی از آن ارائه شد و سپس با ارائه الگوهای کاربردی در بخشهایی مانند: طراحی نمای بیرونی و ورودیها، جانمایی و سازماندهی فضاها،طراحی داخلی، نظام نورپردازی و امنیت و ایمنی در شرایط مختلف، به مبانی طراحی معماری فضاهای زیرزمینی پرداخته شده است. طراحی معماری هر فضای زیرزمینی با توجه به وضعیت حاکم بر آن مثل شیبداربودن سطح، محصوربودن سطح روی فضای زیرزمینی و تراکم بالای ساختمانی در سطح و ...، و نیز نوع کارکرد آن مثل تجاری، ورزشی، نظامی و ...، بهطور خاص انجام میشود؛ که لحاظ کردن اهداف طراحی و نیز الگوهای ارائهشده کمک شایانی به بهرهبردای بهتر آن مینمایاند و از نظر عملکردی نیز مشکلات کم تری گریبا نگیر
بهرهبرداران خواهد شد.
ملخص الجهاز:
"فضاهای زیرزمینی نقش اساسی در حفاظت فیزیکی از سرمایههای ملی دارند لذا توجه جدی به رعایت ملاحظات دفاع غیرعامل در طراحی معماری این فضاها، علاوهبر رفع مشکلات عملکردی، باعث مصونیت بخشی آنها شده و بهعنوان یکی از مؤلفههای برتری قدرت و امنیت در زمان تهدید خواهند بود.
در واقع عدم تعیین اصول و مبانی برای طراحی معماری فضاهای زیرزمینی با ملاحظات دفاع غیرعامل در هنگام بهرهبرداری از این فضاها مخصوصا در مواقع تهدیدات، خطرات بسیار زیادی را هم برای خود فضاهای زیرزمینی و هم برای افراد و تجهیزات مستقر در آن ایجاد خواهد نمود.
- الگوی 2: طراحی ورودیها بهصورت شیبراه در مسیرهای ورودی به فضای امن جهت رفاه حال معلولین و دسترسی آسان افراد، استفاده از سطح شیبدار اولویت دارد که شیب آن با توجه به استاندارهای لازم برای انواع افراد استفاده کننده باید در نظر گرفته شود.
بنابراین ورودیهای اصلی و فرعی فضاهای زیرزمینی میتواند بهصورت شیبراه طراحی گردد و از شیب منفی و قوس و انحنا نیز جهت استهلاک و انحراف موج انفجار استفاده شود.
/ شکل 4- استفاده از حیاطهای زیرسطحی در سازههای عمیق زیرزمینی [1] - الگوی 4: فضای آتریوم داخلی در داخل ساختمانهای زیرزمینی، فضای آتریوم چند طبقه ایجاد گردد تا چشماندازهای وسیعتر، پویایی بصری، حس جهتیابی، نور طبیعی (در برخی موارد) و نوعی تمرکز فعالیتی در داخل بنا بهوجود آید.
همچنین با توجه به مباحث دفاع غیرعامل از شیشه و مصالح شکننده در معماری داخلی فضاهای زیرزمینی حتیالمقدور استفاده نشود و در صورت استفاده، پوششها و حفاظهای مناسب برای آنها در نظر گرفته شود."