خلاصة:
تحقیق حاضر در پی نقد روشهای ارزشیابی کتابهای درسی دانشگاهی و مزایا و محدودیتهای هر روش است؛ بدینمنظور ضمن ارائه تعاریفی از کیفیت کتابهای درسی، رویکردهای ارزشیابی این کتابها نقد و بررسی خواهد شد. در ادامه سه روش عمده ارزشیابی شامل روش تجربی، نظرسنجی از مخاطبان و روش تحلیلی تبیین میگردد و مزایا و محدودیتهای هر روش به طور جداگانه بیان میشود. روش تجربی با عواملی همچون ابزار اندازهگیری، دشواری اجرای طرح تجربی، محدودیت مقیاس، ملاحظات اخلاقی و تأثیرات کنترل نشده عامل جدید مواجه است. همچنین نظرسنجی از مخاطبان با عواملی همچون مقایسه نظرات مخاطبان مختلف، نظرات سریع و سطحی، پرسش نظرات و تأثیر زمینه بر نظرات صورت میگیرد و تحلیل کتاب درسی با عواملی همچون انتخاب معیارها از سوی ذینفعان، زمان در مقابل دقت، ذهنیت در مقابل عینیت و اهمیت نسبی ملاکها روبهرو میشود. بنابراین نتیجه میگیریم با توجه به تعدد روشهای ارزشیابی کتابهای درسی و محدودیتها و مزایای هر روش، ارزشیابان کتابهای درسی با توجه به اهداف، سؤالات ارزشیابی و شرایط اجرای آن، باید به انتخاب بهترین روش ارزشیابی اقدام نمایند. تحقیق حاضر در پی نقد روشهای ارزشیابی کتابهای درسی دانشگاهی و مزایا و محدودیتهای هر روش است؛ بدینمنظور ضمن ارائه تعاریفی از کیفیت کتابهای درسی، رویکردهای ارزشیابی این کتابها نقد و بررسی خواهد شد. در ادامه سه روش عمده ارزشیابی شامل روش تجربی، نظرسنجی از مخاطبان و روش تحلیلی تبیین میگردد و مزایا و محدودیتهای هر روش به طور جداگانه بیان میشود. روش تجربی با عواملی همچون ابزار اندازهگیری، دشواری اجرای طرح تجربی، محدودیت مقیاس، ملاحظات اخلاقی و تأثیرات کنترل نشده عامل جدید مواجه است. همچنین نظرسنجی از مخاطبان با عواملی همچون مقایسه نظرات مخاطبان مختلف، نظرات سریع و سطحی، پرسش نظرات و تأثیر زمینه بر نظرات صورت میگیرد و تحلیل کتاب درسی با عواملی همچون انتخاب معیارها از سوی ذینفعان، زمان در مقابل دقت، ذهنیت در مقابل عینیت و اهمیت نسبی ملاکها روبهرو میشود. بنابراین نتیجه میگیریم با توجه به تعدد روشهای ارزشیابی کتابهای درسی و محدودیتها و مزایای هر روش، ارزشیابان کتابهای درسی با توجه به اهداف، سؤالات ارزشیابی و شرایط اجرای آن، باید به انتخاب بهترین روش ارزشیابی اقدام نمایند.
ملخص الجهاز:
"descriptive correlation experimental Litz predictive or pre-use in-use retrospectve or post-use بر اساس اطلاعات جدول 1 میتوان تحقیقات کتاب درسی را با توجه به روش تحقیق و نوع دادهها، همچنین محل و زمان اجرای آن به دوازده نوع تقسیم کرد: نوع اول: تحقیقاتی که در آنها تنها به جمعآوری دادههای کیفی میپردازند؛ برای مثال در یک تحقیق میخواهیم به چگونگی افزایش درک دانشجویان با استفاده از کتاب درسی پی ببریم.
نوع دوم: در تحقیقات این حوزه هر دو نوع دادههای کمی و کیفی تولید میشود؛ برای مثال اگر ضمن تحقیق قبلی به پاسخ دانشجویان نمره نیز داده شود، یعنی هم چگونگی افزایش درک آنها و هم میزان درک هنگام استفاده از کتاب ارزشیابی گردد، از دادههای کمی و کیفی استفاده شده است.
نوع چهارم: در این حوزه دادهها به صورت کیفی جمعآوری میشود و محقق برای کمی کردن آنها تلاشی نمیکند؛ برای مثال از معلمان میخواهند نظرات خود را درباره کیفیت کتاب درسی که در کلاس درس در حال استفاده از آن هستند، اعلام نمایند.
در این روش دادهها کیفی است و از طریق سؤالات پاسخ باز و یا چکلیستهایی که درباره ویژگیهای مطلوب کتاب درسی در آنها سؤال میشود، به صورت جملات خبری (روزمن 1 و همکاران، 2001) و یا به صورت جملات سؤالی (گارینگر 2 ، 2003) ارائه میگردد تا به تدوین نظرات پاسخدهندگان کمک کند.
Singer & Tuomi Brown Japanese-style روش از معلم خواسته میشود در مورد بخشهایی از کتاب درسی که اخیرا تدریس کرده است، نظرات خود را بیان کند."