خلاصة:
با پایان یافتن رقابت های بین دو بلوک شرق و غرب در جهان و بالخص در حوزه اوراسیا، بسیاری بر این عقیده بودند که دوران نظریات ژئوپلتیک نیز به پایان رسده است. اما اکنون و با گذشت سال ها از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی چنین به نظر می رسد که رقابت بین ایالات متحده آمریکا و روسیه در بسیاری از مناطق جهان پسا جنگ سرد، به ویژه در مناطق تحت نفوذ شوروی سابق و اصطلاحا در «اورسیای مرکزی» تازه آغاز شده است. عدم حضور شوروی و فقدان حاکمیت بلامنازع در اوراسیای مرکزی موجب ایجاد خلاء قدرت در حوزه های سنتی تحت نفوذ این کشور گردید و در چنین فضایی توجه سایر قدرت ها به این مناطق جلب شد، که می توان آن را سرآغاز ایجاد یک بازی بزرگ جدید در منطقه دانست. از اینرو این مقاله به بیان رقابت میان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای با هدف کسب برتری های ژئوپلتیک در اوراسیای مرکزی می پردازد.
ملخص الجهاز:
"در سالهای اخیر، مسئله انرژی و ترانزیت آن، به یکی از مسائل جهانی تبدیل شده و بدین سبب است که مناطق دارای انرژی در همه جای جهان و از جمله در منطقه اوراسیای مرکزی، مورد توجه قدرتهای بزرگ جهانی و منطقهای مانند آمریکا، چین، اتحادیه اروپا و روسیه قرار گرفتهاند.
در طول دوران جنگ سرد توجه نظریات ژئوپلتیک معطوف به اوراسیا بود، تا اینکه فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال کشورهای حوزه اوراسیای مرکزی (آسیای مرکزی و قفقاز) فرصتی برای نفوذ غرب به این منطقه در قالب نظریات ژئوپلتیک به وجود آورد.
رقابت قدرت های بزرگ برای تسلط بر اوراسیای مرکزی الف) رقابت قدرت های بزرگ در دوران جنگ سرد در این دوره که حدودا بازه زمانی سالهای (1989-1948) را در بر میگیرد، قدرتهایی همچون ایالات متحده آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی را به عنوان قدرتهای بلامنازع در جهان دو قطبی و چین، فرانسه و انگلستان را تا حدودی میتوان در حد و اندازههای قدرت جهانی دانست که توانایی تأثیرگذاری بر معادلات جهانی و فرا منطقهای را دارند.
همزمانی گسترش اتحادیه اروپا با گسترش ناتو، موجب بروز نگرانی مقامهای روسیه نسبت به مورد تهدید قرار گرفتن حوزه سنتی نفوذ این کشور شد و روسیه نیز نشان داد که در مقابل احساس تهدید، از تقویت جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع و ادغام برخی کشورها در ساختارهای پولی و اقتصادی انرژی خود و همچنین تشکیل اتحادیه گمرکی اوراسیا، تا به کارگیری قدرت سخت همچون حمله به گرجستان، از هیچ عمل و اقدام پیشگیرانه و تلافی جویانهای فروگذار نیست."