خلاصة:
رجالیان در بازشناسی حال راویان و بحث در باره وثاقت و یا ضعف ایشان افزون بر توثیقات فردی و خاص گاه درمواردی با استناد به قواعدی کلی وفراگیر، گروهی از راویان را در شمار موثقان وارد کرده و به اعتبار روایاتشان حکم نمودهاند.واکاوی دقیق برخی توثیقات عمومی از جمله مسائلی است که در مطالعات راویشناسی از اهمیت بسزائی برخوردار است. توثیق مشایخ جعفر بن بشیربجلی از جمله اموری است که از سوی برخی علمای متاخر به عنوان توثیقی فراگیر تحت ضابطهای خاص معرفی شده است.پژوهش حاضر پس از شناسایی شخصیت رجالی وحدیثی جعفر بن بشیر وگزارشی از نظریة «توثیق مشایخ جعفر بن بشیر»، به نقد این نظریه پرداخته است. این نظریه بازتابهای گوناگونی در بین رجالیان متاخر امامی داشته است؛ به گونهای که برخی معتقد به وثاقت تمام استادان جعفر بن بشیر شده وبرخی دیگر به علت وجود اشکالات چند،آن را غیر معتبردانستهاند. ناگفته پیداست که درصورت پذیرش این نظریه بخشی از راویان مجهول الحال را باید در شمار ثقات دانست و بسیاری از روایات بدینسان از ضعیف به صحیح رخ مینمایانند. پژوهش حاضر با بررسی دلائل طرفداران این نظریه ـ با تکیه به یافتههای رجالی و حدیثی ـ ناتمامی نظریه را اثبات نموده است. از اینرو، مشایخ جعفر بن بشیر همانند دیگر راویان نیاز به اثبات و احراز وثاقت دارد.
Rijālīs (someone who studies about narrators) in identification of narrators and discussion about their reliability or unreliability _in addition to the special and personal reliabilities_ in some cases, according to the general and comprehensive rules, have considered a group of narrators among reliable narrators and have confirmed validity of their narrations. Accurate analysis of some reliabilities is among issues which is very important in the studies about narrators. Trustworthy of Ja’far ibn Bashir Bajali’s elder narrators is among things which were introduced as a comprehensive trustworthy under a special criterion by some recent scholars. Current research, after identification of rijal and hadith characteristic of Ja’far ibn Bashir and after a report from the theory of “trustworthy of Ja’far ibn Bashir Bajali’s elder narrators”, criticizes this theory. This theory, has had various reflections among recent imami rijālīs. So that some have believed on the reliability of all teachers of Ja’far ibn Bashir and others have not believed on it _because of some matter. Needless to say that some of the anonymous narrators will become reliable by the acceptance of this theory, and many narrations will be changed from the weak to the true. Current research, by analyzing the reasons of proponents of this theory _with emphasis of the rijal and hadith findings_ has confirmed the theory is unfinished. Therefore, it is necessary to confirm the reliability of the elder narrators of Ja’far ibn Bashir like other narrators.
ملخص الجهاز:
"نخستین کسی که این نظریه را طرح و پایه گذارآن بوده وآن را پذیرفت و در تعلیقهاش بر منهجالمقال در شرح حال برخی راویان روایت جعفر بن بشیر از آنان را نشانۀ وثاقت دانسته وحید بهبهانی (م1205ق) است.
در این میان آیت الله خویی و به تبع او استاد سبحانی و استاد داوری، دو اشکال بر نادرستی نظریه توثیق مشایخ جعفر بن بشیر ارائه کرده است که دلیل دوم ایشان چندان قابل پذیرش نیست.
نهایتا با توجه به روایات جعفر بن بشیر در منابع حدیثی، میتوان گفت بیشتر روایات «جعفر بن بشیر» از افراد ثقه بوده و راویان ثقات نیز از او فراوان نقل حدیث کردهاند و این امر نوعی مدح او به شمار میآید.
3. ابن جریح روایت جعفر بن بشیر از ابن جریح ـ از فقهای عامی متوفای 151 ق نیز مرسل است؛ زیرا تنها در خبر کشی نام وی در شمار اساتید جعفر آمده است و حال آنکه همان روایت در گزارش کتاب الاختصاص چنین آمده است: «محمد بن الحسین، عن صفوان بن یحیی، عن ذریح بن محمد المحاربی، عن أبی عبد الله% وعن ابن جریح وغیره من ثقیف و...
نتیجهگیری کوتاه سخن آنکه، استدلال به وثاقت مشایخ «جعفر بن بشیر» به حسب دلالت تام و تمام نیست؛ لکن اشکال نقضی مرحوم آیت الله خویی را نمیتوان وارد دانست؛ زیرا کسانی که به عنوان مشایخ ضعیف در اسانید روایات واقع شدهاند برخی ازآنان هرچند متهم به فساد مذهب هستند، ولی در دیگر مصادر رجالی توثیق شدهاند و یا اینکه به دلیل ارسال وافتادگی واسطه در اسانید روایات، جزو مشایخ مستقیم «جعفر بن بشیر» محسوب نمیشوند."