خلاصة:
ابزارهای رسانه ای ، فنوگرام و ویدیوگرامها را دربر می گیرد که اثری خلق نمی کنند، بلکه در ضبط و ثبت اثر همکاری می نمایند، لذا تولیدکنندگان فنوگرام و ویدیوگرام در تثبیت اثر اهمیت بسزایی دارند. حقوق تولیدکنندگان ابزار رسانه های صوتی و تصویری جزئی از حقوق مرتبط (مجاور) به شمار می رود. با این حال در اکثر قوانین و مقررات تنها به حمایت از تولیدکنندگان ابزار رسانه های صوتی پرداخته شده و از تولیدکنندگان ابزار رسانه های تصویری سخنی به میان نیامده است . در این مقاله سعی می شود با تبیین حقوق این دسته از وابستگان آفرینش های ادبی و هنری به بررسی حمایت از تولیدکنندگان این آثار پرداخته شود. بدین منظور قوانین سابق و کنوانسیونها در کنار لایحه پیش نویس مورد مطالعه قرار خواهد گرفت .
ملخص الجهاز:
قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب ٥٢ بدون ارائه تعریفی از تولیدکنندگان فنوگرامها، در ماده ٣ در خصوص آنها مقرراتی تدوین نموده است ، لیکن بند ٢٩ ماده ١ پیش نویس لایحه قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط ، تعریفی از تولیدکنندگان ارائه داده است .
در بند ٣٧ ماده ١ فصل دوم از بخش سوم پیش نویس لایحه که به بحث حقوق مرتبط اختصاص دارد در تعریف ابزار رسانه های صوتی این گونه مقرر شده است : «واسطی که بر روی آن صدا یا نمودهایش ثبت می شود.
(صادقی و همکاران، ١٣٨٦ ش.
تنها قانونی که مقرراتی برای حقوق مرتبط مقرر نموده قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی سال ١٣٥٢ است که در ماده ٣ از تهیه کنندگان فنوگرامها و تولیدکنندگان برنامه های رادیو تلویزیونی حمایت کرده است .
(صادقی و همکاران، ١٣٨٥ ش.
(صادقی و همکاران، ١٣٨٥ ش.
) مشابه این حق در بند ١ ماده ٧ دستورالعمل اروپایی حقوق مجاور سال ١٩٩٢ و بند ٢ ماده ١٤ موافقت نامه تریپس برای تولیدکنندگان فنوگرامها پیش بینی شده و در ماده ١١ معاهده اجراها و آثار صوتی وایپو هم تکرار شده است ؛ با این تفاوت که حق تجویز تکثیر «به هر صورت و به هر شکلی » به مقررات قبلی اضافه شده است که شامل تکثیر دیجیتالی نیز می گردد.
) در بند ب ماده ١٠٥ پیش نویس لایحه ، همانند معاهده اجراها و آثار صوتی وایپو، حق توزیع یا پخش عمومی با این شرط که پخش باید برای نخستین بار باشد، مقرر شده است .