خلاصة:
آمريكا با تركيه اتحادي ديرينه دارد؛ به گونه اي كه اين مساله، در قالب همگرايي هر چه بيشتر دو كشور و در ارتباط با ايران، در مسائلي چون استقرار سپردفاع موشكي در خاك تركيه، تحولات درياي خزر، قفقاز جنوبي، موضوع هسته اي ايران، تحولات سوريه و بحران عراق خود را نمايان ساخته است. در اين ميان، آمريكا با شراكت راهبرديِ خود با تركيه، به دنبال اهداف بلندمدتي است و همپيماني با تركيه را در ادامهي اين روند ارزيابي ميكند. تركيه نيز با وجود برخي اختلافات با آمريكا در تحولات منطقه اي، از زمان پيوستن به ناتو يكي از شركاي كليدي آمريكا بوده و در مقاطع مختلف به ايفاي نقشي مشابه در ارتباط با تازه ترين شكل رقابت راهبردي آمريكا و ايران ادامه داده است. برآيند اين موضوع نيز در ابعاد مختلفي قابل شناسايي و در مناطق فوري امنيتيِ ايران نيز اثرگذار واقع شده و در پيِ آن شرايطي را رقم زده است كه در مقابل و تضاد با منافع حياتي و امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران قرار ميگيرد. برآيند اين واقعيت نيز آشكارا اختلافنظر بي سابقهي آنكارا- تهران ظرف چند دههي اخير را به همراه آورده است.
بنابراين، مقالهي حاضر بر آن است تا با رويكردي توصيفي– تحليلي و با تمركز بر نقش و عملكردِ منطقه اي تركيه با حمايت آمريكا در دوران حاكميت حزب عدالت و توسعه، به واكاوي ماهيت اين روابط نيز پرداخته، و ابعاد و تاثير منطقه اي آن بر جمهوري اسلامي ايران را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد.
ملخص الجهاز:
"لازم به ذکـر اسـت که از سال ٢٠١٠ میلادی به بعد نیز روابـط اقتصـادی میـان ایـن دو کشـور علـیرغـم وجـود اختلافات سیاسی رشد پیوسته ای داشته است و در حال حاضر، این میـزان از روابـط اقتصـادی در مرز ٢٢ میلیارد دلار متوقف شده است (٢٠١٤ ,٢١ Berman and Madyoon, July)، ترکیه امـا از جنبه ی سیاسی، از اواخر سال ٢٠١١ به این سو، به نوعی نقش حائلی واگرایانه را میان ایـران و حامیان این کشور هم چون سوریه ، عراق ، حزب الله و حماس بر عهده گرفته اسـت و مواضـع آن تبدیل به چالشی امنیتی برای جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است ؛ به گونـه ای کـه ایـن اختلاف از قرن پانزدهم تا قرن هفدهم یعنی زمانی که عثمانیها و صفویان برای کسب قـدرت در غرب آسیا، ١٦٦ سال با هم جنگیدند، بیسابقه بوده است .
بر این اساس ، هم برای ترکیه و هم برای ایران ، فرصـت ها و بهانـه هـای بسیاری وجود دارد که بتوانند بار دیگر خود را درگیر رقابت و جدالی نفس گیر سازند، اما از طرفـی، بـا توجه به وابستگی ترکیه به صادرات انرژی ایران ، به ویژه گاز طبیعی، انگیـزه ی آنکـارا بـرای ممانعـت از تخریب بیش از اندازه ی روابطش با ایران ، و عدم دست زدن بـه اقـداماتی کـه بتوانـد بـه بهانـه ای بـرای افزایش نگرانی امنیتی تهران منجر شود، امری بدیهی به نظر میرسد؛ با وجـود ایـن ، ظـرف چهـار سـال اخیر این موضوع نزد مقامات ترکیه چنـدان محـل توجـه نبـوده و ایـن کشـور در مـواقعی آگاهانـه بـا طرح های سیاسی آمریکا که با هدف مقابله با ایران تنظیم شده است ، همگام و هماهنگ میشود."