خلاصة:
پوشش زنان در طول تاريخ دچار تغيير و تحولات بسياري شده است. در بين پوشش زنان، چادر از اهميت ويژه اي برخوردار است. تحولاتي كه در شكل و نحوه استفاده كردن از اين پوشش پديد آمده، همواره مورد توجه منتقدان و پژوهشگران بوده است. اين پوشش در بسياري موارد معرف شخصيت اجتماعي، سياسي، اقتصادي و ديني فرد بوده و از اين رو وجود يا عدم آن مورد بحث مداوم پژوهشگران ميادين علوم اجتماعي قرار گرفته است.
در اين نوشتار به بررسي و تحليل دلايل تغيير شكل اين پوشش، خصوصاً در دهه اخير، پرداخته و تحول و تغيير آن را از چادر سنتي به اشكال و الگوهاي جديد و طرح هاي امروزي مورد توجه قرار داده ايم.
پژوهش حاضر در يك محيط دانشگاهي (دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركز) صورت گرفته و گروه مورد مطالعه آن از دانشجويان بين سنين 20 تا 35 سال انتخاب شده اند. با بهره گيري از روش كيفي و ژرفانگر (مردم شناسي) و با مشاهده مستقيم مشاركتي در زمينه تحقيق و با استفاده از منابع بيروني (اسناد و مدارك كتابخانه اي) و ابزار تحقيق (دوربين عكاسي و فيلمبرداري و ضبط صوت و...) پژوهش به سرانجام رسيده است.
نتايج اين نگاه مردم شناسي و پژوهش ميداني نشان مي دهد كه طي دهه اخير، با تغيير شكل الگوهاي چادر از سنتي به جديد، تفكرات جديدي نسبت به چادر پيدا شده و با تغيير در شكل و اندازه چادرها با برخي از لايه هاي پنهاني در افكار دختران و زنان امروز روبرو مي شويم، كه در برخي از آنان موجب تاسف و در بعضي ديگر موجب بالندگي نسبت به زن بودنشان در جامعه مورد مطالعه شده است.
هر چند كه مردم شناسي مقيد به دادن راهكار يا پيشنهادات ويژه ازطرف پژوهشگران خود نيست و قضاوت در اين امر و انجام امور بعد از پژوهش را از عمده كارهاي برنامه ريزان فرهنگي مي داند، ولي غافل از نتايج يافته هاي اين پژوهش نيستيم كه نتيجه آراء زنان و دختراني است كه از دور بر اين داستان پر قيل و قال چادر يا حجاب اسلامي نظارت دارند.
نكته آخر اينكه در اين نوشتار در يك چارچوب نظري از انديشه هاي بزرگان مكتب كاركردگرايي به ويژه از باني روش تحقيق ميداني يعني برانيسلاو مالينوفسكي بهره ها برده ايم.
با وجود تغييرات و تحولات صورت گرفته در پوشش اسلامي، باز مي توان گفت كه زنان خود عاملان اصلي اين تغيير و تحول هستند.
ملخص الجهاز:
"این تحقیق به بررسی و تحلیل فرهنگ پوشش این خانم ها پرداخته و سپس چرایی این تغییر سلیقه را پیگیری نموده است و در بندهای مختلف ضمن طرح مسئله و اهمیت روشهای کاربردی و پرسش های تحقیق به پیشینه و وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی منطقه مورد مطالعه و به مبانی نظری کار پرداخته و تحول چادر را در بستر زمان و گونه گونی آن را در دورههای مختلف مورد کنجکاوی قرارداده و سرانجام اشاراتی لازم به تقسیمات چادرهای الگودار ایرانی و عربی شده و ملاکهای انتخاب آن را نزد جوانان دانشجوی امروز دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی مشخص کرده است .
اهمیت این پژوهش وقتی نمایان میشود که بتوان با شناسایی این پوشش ، جدا از این که پوشش اسلامی ایرانی است ، از نقش مهم و اثرگذاری آن در فرهنگ زنان و دختران در یک جامعه محدود (مثال واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی ) پرده برداشت و از این طریق بتوان به ژرفای ذهن و اندیشه امروز این جوانان پی برد و اینکه آیا چادر در این میان یک اجبار اجتماعی است ؟ یا حفاظی برآمده از دایره فرهنگی بالنده در خلق و خوی سنتی و مذهبی یک جامعه مسلمان؟ برای آگاهی از امور فوق پرسش هایی به شرح زیر مطرح شده است : علت رواج چادر غیرساده در سالهای اخیر چیست ؟ بیشتر چه قشری از خانم ها از این الگو برای چادر خود استفاده میکنند؟ چه تعداد از این چادرها (الگودار) در میان مردم پذیرفته شده؟ این تغییر سلیقه ریشه در اعتقادات مذهبی افراد دارد یا برآمده از یک مصلحت عمومی است ؟ این افراد چادری کدام قشر یا طبقه از اجتماع ایرانیان را تشکیل میدهند؟ روش مورد استفاده در پژوهش حاضر، روش مردم شناسی است که عمقی و ژرفا نگر است ."