خلاصة:
عنصـر رهبـری مهـم تـرین عامـل شـکل گیـری و کامیـابی یـک جنـبش اجتماعی است و هیچ انقلاب بزرگ اجتماعی-سیاسی را در تاریخ بدون برخورداری از این عنصر نمی توان سراغ گرفت ، هر چند در هر انقلابی نقش رهبری به گونه ای خـاص متجلـی مـی شـود. ایـن ویژگـی دربـاره پیروزی دو انقلاب اسلامی ایران و فرانسه نیز صادق اسـت . در انقـلاب ١٧٨٩ فرانسه ؛ میرابو، دانتون و روبسپیر به ترتیـب در جایگـاه رهبـری ایفای نقش نمودند و در کنار آنان ، روشـنفکران و همچنـین بـورژوازی در موقعیت رهبری سیاسی انقلاب ظاهر شدند امـا در انقـلاب اسـلامی ایران امام خمینی (ره ) با برخـورداری از شخصـیت کاریزمـایی خـویش نقش طراز اول را در رهبری بر عهده داشـت کـه البتـه در کنـار ایشـان شخصیت هایی مانند شریعتی، طالقانی، بازرگـان ، مطهـری نیـز حضـور داشتند. تفاوت رهبری دو انقلاب در این نکته است کـه بـا وجـود تـاثیر انکارناپذیر رهبران انقلاب فرانسه ، آنان فاقد برنامه منسجم و مشخصی برای رهبری بوده و از مختصات رهبری کاریزماتیک بهره منـد نبودنـد، اما در رهبری انقلاب اسلامی ایران ، امام خمینی با شخصـیت معنـوی و کاریزمایی خود و تحت لوای مکتب اسلام نقش مهمی در هدایت انقـلاب بر عهده داشت . این مقاله با رویکرد توصیفی - تحلیلی نگاشته مـی شـود و از روش کتابخانه ای برای گردآوری داده ها استفاده می کند.
ملخص الجهاز:
"تفاوت رهبری دو انقلاب در این نکته است کـه بـا وجـود تـأثیر انکارناپذیر رهبران انقلاب فرانسه ، آنان فاقد برنامه منسجم و مشخصی برای رهبری بوده و از مختصات رهبری کاریزماتیک بهره منـد نبودنـد، اما در رهبری انقلاب اسلامی ایران ، امام خمینی با شخصـیت معنـوی و کاریزمایی خود و تحت لوای مکتب اسلام نقش مهمی در هدایت انقـلاب بر عهده داشت .
٤. در انقلاب فرانسه رهبران متکثر نقش داشتند که هر یک در مراحل گوناگون انقلاب ظاهر شده و به ایفای نقش رهبری پرداخت که چه بسا برنامه های هر یک از رهبـران در هـر مرحله با یکدیگر تعارض نیز داشت اما رهبری در ایران علیرغم نقش آفرینی افراد مختلـف منحصر در امام خمینی (ره ) بود که تمامی مراحل انقـلاب را طراحـی و راهبـری نمـود و در مواقع بسیار حساس با تدابیر هوشمندانه انقلاب را از گردنـه هـای بحرانـی بـا موفقیـت عبـور دادند.
در انقلاب فرانسه می تـوان از الگوی رهبری متکثر سخن گفت کـه هـر کـدام در مرحلـه ای یـا مـوقعیتی نقـش افرینـی نمودند اما در انقلاب ایـران تنهـا شخصـیت کاریزمـایی امـام خمینـی در تمـامی مراحـل در موقعیت رهبری قرار داشت که بر خلاف انقلاب فرانسـه کـه دیانـت مسـیحیت و روحانیـت کلیسا نقشی در رهبری حرکت انقلابی مردم نداشتند، در انقلاب اسلامی دین عامل بنیـادین انقلاب و اساسا فلسفه شکل گیری قیام انقلابی مردم ایران محسوب می شـود کـه روحانیـت بدلیل تاریخی فکری، اعتقادی و عاطفی با توده های مردم سهم ممتازی در بسیج مـردم و در نتیجه عامل مهم منتقل شدن رهبری انقلاب به جناح مذهبی و قرار گرفتن آن در دستان امام خمینی (ره ) داشته است ."