خلاصة:
هدف این پژوهش، توصیف و تحلیل نظرات معلمان از آگاهی های مرتبط با نقشهای تربیتی خود و میزان همپوشانی آن با انتظارات برنامه درسی ملی بوده است. با بهره گیری از روش های پدیدارشناختی و زمینه یابی از نوع توصیفی تحلیلی، نخست پرسشنامه محقق ساخته با یک سوال باز میان 80 نفر از آنها به شکل تصادفی توزیع و گرد آوری شد. سپس با استخراج برداشتها و تعابیر ارائه شده، پرسشنامه نظرسنجی نهایی نقشهای تربیتی معلمان، تولید و میان 239 نفر از دبیران زن دوره دوم متوسطه شهر تهران با نمونه گیری تصادفی خوشه ای اجرا شد. نتایج چرخش تحلیل عاملی در نرم افزار لیزرل نشان می دهد که از دیدگاه دبیران این خرده نقشها می تواند به ترتیب در چهار گروه نقشهای ارتباطی و خلاقانه، آموزشی و اجرایی، انگیزشی و هدایتگرانه دسته بندی شود. میزان آگاهی معلمان با میانگین تجربی کل با عدد 55/1 کمتر از میانگین نظری (3) به دست آمده است که نشان دهنده آگاهی کمتر از حد متوسط معلمان نسبت به نقش های تربیتی خود است. مقایسه خرده نقش های تربیتی سند برنامه درسی ملی با خرده نقش های تربیتی ارائه شده از سوی معلمان، نشان می دهد که معلمان درباره خرده نقشهای تربیتی و خلاقانه آگاهی و شناخت کافی ندارند، اما درباره سایر نقشها از آگاهی کافی برخوردارند. از این رو، همپوشانی بالایی میان نقشهای تربیتی برگرفته از سند برنامه درسی ملی و نظرات معلمان مشاهده می شود.
ملخص الجهاز:
) در برگزاری مراسم و شرکت در شورای دبیران 6 بیان اهداف درس و ارزش گذاری بر آنها 24 مهارت در حفظ آرامش و تسلط بر خود (خویشتنداری) و پرهیز از پیش داوری 7 آشنایی، تدوین و تسلط بر نحوه اجرای طرح درس 25 الگو بودن در (رفتار مؤدبانه ، احترام ، عیب پوشی، تحقیر نکردن ، مقایسه نکردن ، ایجاد عدالت ، پرهیز از تبعیض ، راز داری، وفای به عهد و صداقت و راستی) 8 به کارگیری روشهای تدریس فعال و گروهی (با تأکید بر تعامل دانش آموزان با یکدیگر) 26 تفهیم مرزهای رابطۀ معلم - شاگرد 9 اجرای الگوهای تدریس به نحوی جذاب (استفاده از وسایل کمک آموزشی، ایجاد فضای رقابتی، آموزش همتایان و فرصت ابراز وجود به دانش آموزان ) 27 آگاه ساختن دانش آموزان نسبت به رفتارهای ناشایست از طرق مختلف 10 بیان کاربردهای مفاهیم درس با سایر دروس و زندگی 28 موقعیت شناسی (زمانی و مکانی) 11 تسلط بر محتوای آموزشی درس (به کارگیری واژه های قابل فهم و به کار بردن مثالهای عینی) 29 اعتماد کردن و جرأت بخشیدن به دانش آموزان 12 رسیدگی به تکالیف دانش آموزان ، طراحی سؤال های مناسب و برگزاری امتحان در زمان مناسب 30 علاقه مندی به مطالعه و دانش افزایی 13 تلاش در جهت تقویت نقاط ضعف دانش آموزان با تکرار و تمرین 31 توجه به تفاوتهای فردی دانش آموزان 14 انگیزه دادن به دانش آموزان (از طریق تشویقهای کلامی: مثل جلوه گر ساختن تواناییها، خلاقیتها و مهارتها) و در صورت نیاز اعمال تنبیه های مناسب 32 پرورش روحیه انتقادپذیری 15 القای افکار مثبت (به تصویر کشیدن آینده ، امید بخشی و افزایش خودباوری و اعتماد به نفس در دانش آموزان ) 33 داشتن ظاهری شایسته و آراسته 16 مهارتهای ارتباط کلامی (همدلی، صمیمت ، خوش زبانی و ...