خلاصة:
در دوران قاجاریه ارتباط ایران با اروپا بیشتر شد، این ارتباط ها یا نظامی و یـا سیاسـی و فرهنگـی بود. در ادامه هر ارتباط پیشرفت هایی حاصل شد، در سایه ارتباط فرهنگی آنچه کـه بیشـتر نمـود پیدا کرد ورود صنعتی به نام صنعت چاپ بود. این صنعت در اوضاع علمی و فرهنگـی و حتـی فکری جامعه قاجاریه تاثیر بسزایی داشت ، صنعت چاپ به عنـوان یـک جنـبش فرهنگـی زمینـه تشکیل روزنامه و روزنامه نویسی را در ایران سبب شد و روزنامه هایی در داخل و خارج از ایـران چاپ شده و سبب آشنایی جامعه با دیگر نقاط دنیا شدند. در این بـین قشـر متوسـط و تحصـیل کرده به کاستی ها و نیازهای جامعه پی برده و خواستار تغییر در اوضاع و حتی در آینـده خواسـتار حکومتی مشابه انگلستان یعنی مشروطه شدند.با ورود صنعت چاپ به ایران ترجمه کتـاب هـا از حالت نامنظم و جسته و گریخته به روش علمی و منظم در آمد. از سوی دیگر ترجمه کتاب هـای تاریخی و حتی رمان ها سبب شد قشری به نـام کتـابخوان در جامعـه بـه وجـود بیاییـد. ترجمـه کتاب هایی هم در زمینه علمی و صنعتی و مالیه و سیاست سبب پیشرفت علمی و فرهنگی ایـران دوران قاجاریه شد.
ملخص الجهاز:
/ تقیزاده در روزنامه کاوه بیان میکند اولین مطبعه که به ایران آمد، معـروف بـه بصـمه خانـه شده بود و لفظ بصمه یا باصمه ظاهراترکی است او هم مانند محمدتقی بهار بر این نظـر اسـت که لفظ چاپ از زمان ایلخانان ، به ایران آمده است و از همان «چاو» معروف گیخاتو و وزیرش صدر جهان گرفته شده در ادامه تقیزاده بیان میکند که در سال ١٢٣٣ ق .
ناصرالدین پروین در اثرش «تاریخ روزنامـه نگـاری ایرانیـان و دیگـر پارسـینویسـان » بیـان میدارد آگاهی که ایرانیان جسته و گریخته که از چاپ پیدا کرده بودند و به ویژه انتشـار کتـب فارسی و ترکی و عربی از خارج و ورود آن ها بـه ایـران ، لـزوم بنیـان چاپخانـه هـایی را بـرای بسیاری مسلم کرده بود او هم شروع این اقدام و بنیان چاپخانـه را بـه همـت و تـلاش عبـاس میرزای نایب السطنه نسبت میدهد و بیان میدارد که با حمایت نایب السطنه یک دسـتگاه چـاپ سربی از روسیه خریداری شد و در مقر حکمرانی ولیعهد یعنـی شـهر تبریـز مسـتقر سـاختند، اولین کتاب هایی که به همت عیسـی خـان قـائم مقـام فراهـانی پیشـکار ایالـت آذربایجـانی و فرزندش میرزا ابوالقاسم (قائم مقام دوم ) و آن هم به فارسی در ایران چاپ شـد اولـی رسـاله ی ١.
با بنیان صنعت چاپ وبه دنبال آن توسعه روزنامـه نگـاری مـردم کوچـه وبـازار بـا اوضـاع واحوال دیگر کشورها آشنا میشدند وکمی وکاستی های جامعه قاجاریه درمقایسه بـا جامعـه اروپایی آگاه میشدند به این ترتیب زمینه هایی برای انتقاد دربین قشرمتوسط وتحصیل کرده بـه وجود می آمد که میتوان گفت انقلاب بزرگی در طرز فکر وروش طبقات مختلف ایران ایجـاد کرد.