خلاصة:
در هر نظام حقوقی، تعیین شرایط لازم برای تصدی نمایندگی مجلس بر یک رشته مبانی استوار است و نظارت و بررسی وجود یا فقدان این شرایط در داوطلبان نمایندگی مجلس نیز براساس اصول و ضوابطی صورت می گیرد. حق حاکمیت صالحان بر جامعه و حق تعیین سرنوشت اجتماعی از جمله مهم ترین مبانی حاکم بر تشخیص صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مد نظر قرار گرفته است. قانونگذار نیز با لحاظ این مبانی، شرایطی را در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی پیش بینی کرده که برخی از آن ها جنبه ی کیفی و ماهوی دارند و فقط با استفاده از ابزار و روش های عینی قابل تشخیص و احراز نیستند و برخی جنبه ی صوری و شکلی دارند که ابزار عینی و نوعی برای احراز آن ها کفایت می کند. صیانت از مبانی مذکور اقتضا می کند که بررسی شرایط و تطبیق آن ها بر داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی- به خصوص در شرایط کیفی و ماهوی- بر اساس ضوابط و اصولی صورت پذیرد. اصل حاکمیت قانون، اصل مستند و مستدل بودن، اصل رعایت حق استماع، اصل عدم صلاحیت (عدم اتصاف به شرایط)، اصل لزوم احراز صلاحیت و اصل لازم و کافی بودن ابزار عینی در احراز شرایط صوری، از جمله اصولی است که در این زمینه باید مدنظر قرار گیرد.
Determining the necessary conditions for tenuring the Parliamentary Representation is in every legal system based on a series of foundations. Also، monitoring and evaluating the presence or absence of these conditions are realized based on some principles and criteria. The sovereignty right of the righteous people over the society and the social self-determination right are as the most important ruling foundations on ascertaining the representation’s candidate competency considered in the Constitution of the Islamic Republic of Iran. The legislator regarding these foundations has anticipated some conditions in the Election Law of the Islamic Consultative Assembly. Some of these conditions have qualitative and substantive aspect which can’t be ascertained just by using objective and typical instruments and some of them have formal aspect in which it is sufficient to ascertain them by objective and typical instruments. Preserving such foundations requires the evaluation of the conditions and adapting them to the representation candidates of the Islamic Consultative Assembly to be realized according to some particular principles and criteria especially regarding the qualitative and substantive conditions. The principles of the rule of law، being documented and reasonable، observance of the right to be heard، incompetency (disqualification)، the necessity to ascertain the competency and being the objective instrument necessary and sufficient to ascertain the formal conditions are as the principles should be considered in this regard.
ملخص الجهاز:
در بررسی نحوه ی رسیدگی به صلاحیت های داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی، باید به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که مبانی و اصول حاکم بر تشخیص صلاحیت نمایندگی مجلس شورای اسلامی کدام است ؟ در ذیل این سؤال نیز ناگزیر باید به این سؤالات فرعی نیز پرداخته شود که اصولا چرا باید صلاحیت های یک فرد برای تصدی پست نمایندگی بررسی شود؟ آیا در جمهوری اسلامی ایران ، حق حکومت و اداره ی امور کشور به افرادی با شرایط و اوصاف خاص اختصاص دارد؟ از سوی دیگر، آیا حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خود مطلق است و اراده و خواسته ی مردم مبتنی بر آزادی رأی دادن به هر شخصی است ، اعم از اینکه وی معتقد به قانون اساسی و مبانی آن و نظام مبتنی بر آن باشد یا نباشد یا اینکه خیر، مردم با پذیرش قانون اساسی اراده ی خود را مبنی بر اعمال حق تعیین سرنوشت خود در خصوص انتخاب کسانی که در انتخابات مختلف کاندیدا میشوند، با فرض صالح بودن آن ها –که احراز آن نیز براساس قوانین مشخص و معین شده است - اعلام داشته اند؟ چه شرایطی برای انتخاب شدن برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی در قوانین پیش بینی شده است ؟ تشخیص این شرایط براساس چه اصول و ضوابطی باید صورت پذیرد؟ برای پاسخ به پرسش های مطرح شده ، در گفتار اول ، مبانی بررسی و تشخیص صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی براساس قانون اساسی بررسی میشود.