خلاصة:
توجه به مباحث آخرالزمانی و رخدادهای پایان دنیا از منظر ادیان و مکاتـب مختلـف ، یکـی از زمینه های تحقیقاتی جذاب برای پژوهشگران بـه ویـژه در سـالهـای اخیـر بـوده اسـت . برخـی محققان غربی با تمرکز بر نگاه آخرالزمانی اسلام و ارتباط آن با ظهور منجی اسلامی (مهدی )، دیدگاههای جالب توجهی ابراز کرده انـد. از جملـه ایـن افـراد دیویـد کـوک اسـت کـه آثـار متعددی در این زمینه نگاشته و دیدگاههـای او مرجـع دیگـر پژوهشـگران در ایـن زمینـه بـوده است . هدف این نوشتار، معرفی شخصیت ، آثار و دیدگاههای ایـن پژوهشـگر غربـی در مـورد آخرالزمان از منظر اسلام، به ویژه مسائل مرتبط با منجی اسلامی (مهدی) است . در ایـن مقالـه ویژگی های منجی اسلامی ، نگاه خاص شیعه به آخرالزمـان و منجـی ، منجـی گرایـی در ایـران و دیگر کشورهای شیعی ، نگاه قرآن به مباحث آخرالزمانی ، گفتمان نوین آخرالزمـانی مسـلمانان و تشابهات نگاه آخرالزمانی اسـلامی و مسـیحی در آثـار ایـن پژوهشـگر بررسـی شـده اسـت . ارزیابی مولفه های مثبت و منفی تحقیقات کوک، به همراه نقد مهم ترین برداشت های اشتباه او در این موضوع، از دیگر مباحث طرح شده در ایـن مقالـه اسـت . روش تحقیقـی ایـن نوشـتار، کتابخانه ای ـ نرمافزاری است و با نگاه توصیفی -تحلیلی نگاشته شده است .
Considering the apocalyptic topics and events of the end of the time from the viewpoint of different religions and schools has been one of the interesting research areas for the scholars especially in recent years. Some Western scholars have expressed some fascinating perspectives with the focus on the Islam’s apocalyptic view and its relation to the appearance of the Islamic savior (Mahdi). Among these people is David Cook who has written several works in this field and his views have been the reference of other scholars in this field. The purpose of this article is introducing the character، works، and views of this Western researcher about the end of Time in Islam’s view، especially the issues related to the Islamic savior (Mahdi). In this article، the features of the Islamic savior، the Shi’a’s specific look at the apocalypse and the savior، the saviorism in Iran and other Shiite countries، the Qur’ans view of the end of time topics، the modern discourse of the apocalypse among the Muslims and the similarities of the Islamic and Christian apocalyptic view in the works of this researcher have been examined. The assessment of the positive and negative components of Cook’s research، along with the critique of his most important misconceptions in this regard، is the other topic discussed in this paper. The research method of this paper is library-software based and the paper is written based on a descriptive-analytic view.
ملخص الجهاز:
"نکته دیگری که کوک از آن به عنوان یکی از تفاوتهای مهم دیدگاه سـنی و شـیعی در مورد مباحث منجی گرایانه یاد می کند، این است که از منظر او، در دیدگاه شیعی ، عنصر جبر و قدری کامل ١بر جریان ظهور منجی و حوادث پیرامونی آن حاکم اسـت و او ایـن مسـئله را از واژه محتوم که در زمینه برخی نشانه های ظهور در روایات شیعی وارد شده و یا اشاراتی که در مورد ظهور ناگهانی امام مهدی٤ آمده؛ برداشت کرده است (ibid.
و) گفتمان نوین آخرالزمانی مسلمانان در میان نوشته های دیوید کوک، موضوع نگاه نویسندگان و صـاحب نظـران مسـلمان بـه موضوعات آخرالزمانی در دوران معاصر نیز فراوان مورد توجه قرار گرفته تا جایی کـه او یـک کتاب کامل و تعدادی مقاله در این زمینه نگاشته است .
دیوید کوک خود تصریح کرده کـه ایـن قـول، بـه معنـای عـدم اصالت گفتمان آخرالزمانی اسلام نیست و در روند توسعه این نگاه، تغییر و تحـول و گـزینش بسیاری صورت گرفته و عملا هیچ یک از موارد اولیه گرته بـرداری شـده، بـدون تغییـر بـاقی نمانده است (٢-pp١ :٢٠٠٥ ,Cook)؛ با این حال، در نوشته هـای کـوک مـواردی صـراحتا برگرفته از نگاه آخرالزمانی ادیان دیگر، به ویژه مسیحیت عنوان شده که در زمینه این دیدگاه موارد زیر قابل طرح است : ١.
گستردگی تحقیقات کوک در زمینه نگاه آخرالزمانی و منجی گرایانه اسـلام و تـلاش او برای درنظر گرفتن تمام جوانب و تعمیق نگاه و نیـز پوشـش دادن نگـاه معاصـر آخرالزمـانی مسلمانان، در عین توجه به ریشه های آن؛ باعث شده نوشته های او، از جملـه منـابع مهـم در میان جوامع علمی غرب در این موضوع محسوب گردد؛ اگرچه او نیز مانند دیگـر مستشـرقان در توصیف ، برداشت و نتیجه گیریهای خود اشکالات مهمی دارد."