خلاصة:
مثنوی معنوی از ارزشمندترین آثار عرفانی اخلاقی ادب فارسی است که در پی تعلیم زندگی حقیقی و نمودن راه سعادت به بشر است. این کتاب بر رسیدن به منبع خلقت و کمال غایی انسان تأکید میکند؛ البته در رابطهای دوسویه به تلاش برای زندگی مطلوب این جهانی نیز توجه دارد. مسئلة این پژوهش آن است که دنیا و جلوههای آن به چه میزان و از چه دیدگاهی در این اثر نمود یافته است؛ همچنین چگونگی و چرایی گرایش مولانا به دنیا در این جستار بررسی میشود. از همین روی پس از شرح مفهوم دنیاگرایی، همۀ ابیات شش دفتر مثنوی مولانا در چند حوزة مهم از نمودهای دنیاگرایی بررسی شده است؛ خردورزی، مدارا، دوری از تعصب باتکیهبر نکات اخلاقی و بدون اندیشیدن به پاداش اخروی و دوری از تقلید کورکورانه، ازجمله حوزههای مهم نمودهای دنیاگرایی است. در این زمینه داستانهایی این اندیشه را برجستهتر کردهاند که در این پژوهش واکاوی شدند. هدف این بررسی تبیین نگرش مولانا به دنیا و جلوههای آن است. در این گفتار چنین دریافت میشود که مولانا دنیا را ارج مینهد؛ زیرا آن را راه رسیدن به عالم بالا و کمال میداند. او همة حوزههای دنیاگرایی را در چهارصد بیت بهطور مستقیم و در داستانهایی بهطور غیرمستقیم شرح داده است.
Masnavi is of the most valuable moral mystical works of Persian literature which seeks to teach real life and the way to reach happiness. The emphasis in this book is not only on the ultimate perfection of creation and human resource collection، but also on the relationship of mutual quest for the good life of this world in itself. The purpose of this study is to investigate the extent and the representation of the world in this work. It also attempts to examine how and why Rumi tends to the world. This way، after explaining the concept of secularism، all lines were categorized into several important areas including wisdom، moderateness، avoiding prejudice based on morality and without thinking of heavenly reward، and avoidance of blind imitation. Moreover، an important area is secularism which is highlighted in this study. As a result، we found that Mowlana praised world since it is a means for reaching perfection. He described all areas of secularism in four hundred bits directly and in the stories indirectly.
ملخص الجهاز:
از همین روی پس از شرح مفهوم دنیاگرایی، همه ابیات شش دفتر مثنوی مولانا در چنـد حـوزة مهـم از نمودهـای دنیاگرایی بررسی شده است ؛ خردورزی ، مدارا، دوری از تعصب باتکیه بـر نکـات اخلاقـی و بـدون اندیشـیدن بـه پـاداش اخروی و دوری از تقلید کورکورانه ، ازجمله حوزه های مهم نمودهای دنیاگرایی است .
١ـ١ پیشینه تحقیق بحث دنیاگرایی در رشته های مختلف علوم انسانی از قدمت بسیاری برخوردار است ؛ به همین سبب آثار فراوانـی نیـز دربارة نقد و بررسی این اصطلاح در هر شاخه وجود دارد؛ البته بر اساس جستجوهای نگارنده ، تاکنون دنیاگرایی نه تنهـا در مثنوی معنوی که در آثار شاعران دیگر فارسی زبان نیز بررسی نشده است ؛ تنها درگاهی (١٣٨٤: ٤٤ ـ ٤٨) در مقالـه ای با عنوان «سکولاریسم در شعر حافظ » به این موضوع پرداخته است و باتوجه به غزلیات حافظ افکار و اندیشـه هـای او را در سه حوزة دنیاگرایی و لذت جویی، تقدس زدایی و ارتباط دین و حکومت بررسی کرده است .
٣ـ نقش و کارکرد دنیا در مثنوی مولوی ضرورت توجه به انسان شناسی در آموزه های شاعران فارسی زبان به ویژه عارف بزرگی مثل مولانا از آن روست که آنـان همواره در پی آرامش راستین بشر در دنیا و آخرت بوده اند؛ به همین سبب انسان ، محور اصلی اندیشـه هـای دنیامدارانـه است ؛ موجودی در رأس هستی که نقش اساسی و درخور تأملی در این گونه اندیشه ها دارد.