خلاصة:
این پژوهش درصدد بررسی سیر ورود و مصرف مواد مخدر در ایران در دوره
صفویان میباشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مصرف دخانیات در
ایران عصر صفوی، جزء لاینفک حیات اجتماعی بوده است و با توجه به
گزارش های سفرنامه نویسان چنین م یتوان نتیجه گرفت که شاید اوضاع مساعد
اقتصادی شهرها که پس از دوره شاه عباس اول فراهم آمده بود، خود به عاملی
برای تن آسایی شهرنشینان بدل شده باشد که برای سوخوشی به مصرف مواد
مخدر روی می آوردند. از دید دیگر، خشونت رفتاری بسیار از پادشاهان صفوی
و عدم ثبات روانی آن ها که در پادشاهانی چون اسماعیل دوم و شاه سلیمان به
وضوح دیده م یشود، یکی از علل افزایش اضطراب روانی جامعه صفوی بوده
است. اگر بپذیریم که عدم امنیت روحی و آسایش روانی خصوصا در آنجا که
مربوط به رفتار حاکمان با مردم م یشود، یکی از علل گرایش جامعه به انواع
آرا مبخش ها است، باید گفت که اعتیاد در عصر صفوی، احتمالا با جنس رفتار
حاکمان بی ارتباط نبوده است.
ملخص الجهاز:
"یافتههای پژوهش حاکی از آن است که مصرف دخانیات در ایران عصر صفوی، جزء لاینفک حیات اجتماعی بوده است و با توجه به گزارشهای سفرنامه نویسان چنین میتوان نتیجه گرفت که شاید اوضاع مساعد اقتصادی شهرها که پس از دوره شاه عباس اول فراهم آمده بود، خود به عاملی برای تنآسایی شهرنشینان بدل شده باشد که برای سوخوشی به مصرف مواد مخدر روی می آوردند.
به شهادت تاریخ، رواج دهنده این مواد در ایران عوامل انگلستان بودند که در عصر صفویه راههای کشت خشخاش و استفاده از تریاک را رواج دادند؛ به نحوی که ابتدا به دربار صفویه راه یافت و بعداز آلوده کردن شاهان و شاهزادگان و درباریان صفوی به درون مردم سرایت کرد و نحوه گسترش آن به قدری وسیع و سریع بود که بعداز گذشت زمانی کوتاه تبدیل به اپیدمی شده و درون قهوه خانه ها به صورت رسمی به عنوان تفنن استعمال می شد.
(شاردن، 285) نتیجهگیری با توجه به مطالب فوق، میتوان چنین نتیجه گرفت که مصرف دخانیات در ایران عصر صفوی، جزء لاینفک حیات اجتماعی بوده است و با توجه به گزارشهای شاردن چنین میتوان نتیجه گرفت که شاید اوضاع خوب مالی شهرها که پس از دوره شاه عباس اول فراهم آمده بود، خود به عاملی برای تنآسایی شهرنشینان بدل شده باشد؛ چنانکه گفته شد، توجه به شعر و شاعری درون توده عادی جامعه که در بسیاری دورانها مشقات زندگی، فرصت این گونه تفننها را از آنان میربود، خود نمود این تنآسایی است."