خلاصة:
سیاست جنایی بهعنوان مجموعه تدابیری که بدنة اجتماع را در مقابله با بزهکاری
سازمان میدهد، در هر کشور یا مکتب متفاوت است. مقابله با بزهکاری در مرحلة تقنین،
قضا و اجرا درصورتی با موفقیت انجام خواهد شد که در قالب یک سیاست هدفمند
جامع نگر و واقعگرایانه باشد. سیاست جنایی اسلام براساس مبانی دقیقی که از نگرش
صحیح به جنبه های فردی و اجتماعی انسان ناشی شده، راهبردهای موثر و کارآمدی را
جهت کاهش آمار جرائم ارائه کرده است. این مقاله، مهمترین مبانی سیاست جنایی اسالم
مانند توجه به عبودیت و کمال والاترین هدف خلقت انسان، توجه به کرامت انسانی،
پذیرش اصل تربیتپذیری انسان، تاکید بر مسئولیت اجتماعی انسان، توصیه به استفاده
از بهترین و آسانترین روش را به بحث گذاشته است. در بحث از راهبردهای غیرکیفری
سیاست جنایی اسالم به راهبردهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، وضعی و موقعیتی اشاره
شده است. در بیان سیاست کیفری اسلام نیز به بیان دامنة انواع جرائم و مجازاتها و
نحوة جرمانگاری، کیفرانگاری، تعدیل سیاست کیفری، اصول حاکم بر سیاست کیفری
بهویژه تفاوت این سیاستها در واکنش علیه بزهکاری یقه سفیدها و یقه آبیها پرداخته
است.
واژگانکلیدی: .
ملخص الجهاز:
بر این اساس، تربیت، آموزش، ایجاد قوة درونی کنترلکننده و در یک کلام استفاده از تدابیری که مبتنیبر انسانیت انسان است در اولویت سیاست جنایی اسلام است، بهگونهای که در دو دهة شکلگیری جامعة اسلامی در زمان پیامبر، افرادی تربیت شدند که مرتکب جرم نمیشدند و درصورت ارتکاب اصرار بر اجرای مجازات بر خود را داشتند.
(هاشم بیگی و نجفی ابرند آبادی، 1377: ص207 و208)؛ درحالیکه از نگاه آموزههای اسلامی هیچگاه سرنوشت گروه یا فردی بهطور مطلق، سقوط در عرصة گمراهی و بزهکاری تعیین نشده و همواره راه بازگشت به انسانیت و کرامت انسانی به روی افراد باز است(هود: 3، 52، 61، 90؛ نور: 31 ؛ تحریم: 8) دربارة کرامت اکتسابی این سؤال مطرح است که مجرم پس از ارتکاب جرم چگونه موجودی است؟ آیا همچنان عضو جامعه بوده و قابلیت رشد و جامعهپذیری را دارد یا اینکه با ارتکاب جرم ماهیت و هویت واقعی خود را که یک انگل و میکروب خطرناک برای جامعه است را به نمایش گذاشته و بازجامعهپذیری ناممکن است.
متأسفانه امروزه توبه آنگونه که در استراتژی کیفری اسلام مدّنظر بوده در نظام کیفری ما وارد نشده و صرفاً به مفرّی برای فرار از مسئولیت و مجازات تبدیل شده است؛ درحالیکه، این نهاد ارزشمند دارای ابعاد اجتماعی و سیاست جنایی بوده و به کمک آن فرایند اصلاح و درمان مجرمان و جامعهپذیری آنان و پیشگیری از تکرار جرم قابل تحقق است.