خلاصة:
یکی از منابع مهم بررسی تاریخی آداب و رسوم، عقاید و اخلاق عمومی جامعه ایران، بهره گیری از سفرنامه ها است. سفرنامه نویسان افرادی جزئی نگر هستند که معمولا مشاهدات خود را با رعایت بی طرفی منتقل می کنند. مسئله اصلی این است که استمرار عناصر اخلاق اجتماعی ایرانیان در دوره صفویه و قاجار از دید سفرنامه های اروپایی متاثر از چه عواملی بوده است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، اخلاق اجتماعی را با توجه به نگرش سیاحان در دو بعد مثبت و منفی و با دید انتقادی بررسی نموده که علاوه بر معرفت به عناصر فرهنگ خودی از دید آنها، عوامل ایجاد و استمرار عناصر فرهنگی را شناسایی کرده است. نتایج پژوهش نشان داد که بر مبنای سفرنامه های اروپایی، عوامل ایجاد و استمرار عناصر فرهنگی در ایران بیشتر حاصل شرایط بیرونی ناشی از تحمیل حاکمیت سیاسی و شرایط اجتماعی بوده است تا اینکه محصول صفات درونی افراد باشد.
ملخص الجهاز:
"مسئله اصلی این است که استمرار عناصر اخلاق اجتماعی ایرانیان در دوره صفویه و قاجار از دید سفرنامههای اروپایی متاثر از چه عواملی بوده است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانهای، اخلاق اجتماعی را با توجه به نگرش سیاحان در دو بعد مثبت و منفی و با دید انتقادی بررسی نموده که علاوه بر معرفت به عناصر فرهنگ خودی از دید آنها، عوامل ایجاد و استمرار عناصر فرهنگی را شناسایی کرده است.
irتاریخ دریافت: 23/7/1396 تاریخ پذیرش: 29/11/1396 طرح مسئله نگاه و دیدگاه کلی سیاحان نسبت به اخلاق اجتماعی چگونه است؟ آیا سیاحان واقعا به فرهنگ و شخصیت ایرانیان و ویژگیهای منحصربهفرد آنها و نحوه معیشت و رسوم آنها علاقهمند بودهاند یا نه؟ نوع نگرش آنها به لحاظ مثبت یا منفی بودن بر چه مبنایی استوار بوده است؟ میزان اعتبار دادههای آنها تا چه حد اطمینان بخش است؟ سیاحان اروپایی از دوره مغول با انگیزههای سیاسی، دینی و شخصی به ایران مسافرت کرده و در مدت حضور خود در ایران به توصیف جامعه ایرانی در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پرداختهاند و در این میان مؤلفههای اجتماعی به لحاظ فراگیری، تأثیرگذاری و ماندگاری در سطح جامعه از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است که بسیاری از مصادیق آن را میتوان در سفرنامههای اروپاییان یافت که در آثار دیگر تاریخی کمتر یا اصلا دیده نمیشود."