خلاصة:
دوره نادرشاه افشار (1148-1160ه.ق) دورة شورشها و جنگهای متمادی داخلی و خارجی در تاریخ ایران توصیف میشود که در پی بر افتادن صفویه ایجاد شده بود. این امر، بخشهای اقتصادی و اجتماعی ایران را تحت تأثیر قرار داد. این نوشتار به تأثیر سیاست نظامیگری نادرشاه افشار بر تجارت خارجی ایران میپردازد و جهت تفسیر مسئله پژوهش، از روش توصیفی و تبیینی استفاده میشود. یکی از مباحث مهم اقتصادی ایران در دوره نادرشاه، کاهش و رکود تجارت خارجی ایران بود که ادامة روند اواخر دورة صفوی بود. این مسئله متأثر از خط مشی و رویکرد نظامیگری نادرشاه بحرانیتر گردید زیرا هزینههای سنگین اقتصادی – اجتماعی آن، مانع پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور شد. رویکرد نظامیگری نادرشاه که به اخذ مالیاتهای سنگین از تولیدکنندگان و تخریب زیرساختهای کشاورزی، تجاری و ناامنی داخلی منجر شد، کاهش تولید اصلیترین کالاهای صادراتی ایران یعنی ابریشم و پشم را در پی داشت. کاهش کالاهای تجارتی ذکر شده باعث افزایش قیمت آنها شد که در نتیجه تجارت خارجی ایران را تحت شعاع قرار داد. کمپانیهای خارجی در این دوره متأثر از وضعیت داخلی ایران، با کاهش سودآوری مواجه شدند. در نتیجة این شرایط، سطح فعالیتها و تعاملاتشان با ایران به میزان قابل ملاحظهای کاهش یافت.
The time of Nader Shah (1148-1160 H) is considered as the period of
rebellions and continuous civil and foreign wars in the history of Persia,
which followed the fall of the Safavid dynasty. This influenced the social
and economic sectors in Iran. This study is supposed to indicate the
effects of Nader Shah’s militarism policies on Iran foreign trade. It uses
descriptive and explanatory methods to interpret the problem. One of the
important discussions in Iran economy at the time of Nader Shah is the
downturn of the Iran foreign trade, which was continued from the
Safavid era. Due to Nader Shah’s militarism policies, the situations
became worse and the high costs of his social-economic policies were
obstacles to the economic growth. Nader’s militarism policies which led
to getting high tax, demolishing the agricultural and economic
foundations and internal insecurity, ended up with a decrease in the
production of the principal export goods, i.e. silk and wool. Reduction of
these commercial goods increased their prices, which in turn impacted
the foreign trade of Iran. Overseas companies faced reduction in gaining
benefit because of the internal situation of Iran. Therefore, their activities
and communications with Iran decreased excessively.
ملخص الجهاز:
رویکرد نظامیگری نادرشاه که به اخذ مالیات های سنگین از تولیدکنندگان و تخریب زیرساخت های کشاورزی ، تجاری و ناامنی داخلی منجر شد، کاهش تولید اصلیترین کالاهای صادراتی ایران یعنی ابریشم و پشم را در پی داشت .
ذکر این نکته ضروری است که در کنار فعالیت های تجاری ایک در ایران ، یک شرکت انگلیسی دیگر بنام شرکت مسکوی ٣ در سال ١١٥٤ه .
ق /١٧٤٧م که نادر به قتل رسید ایک هنوز در داخل ایران یعنی در اصفهان و کرمان دفاتر خود را حفظ کرده بود اما در اثر هرج ومرج اوضاع داخلی ایران ، موقعیت بازرگانی و تجارت ایک نیز چندان مناسب نبود و ایک سرانجام در سال ١١٦٣ه .
بااین حال ، اخذ مالیات های گزاف و سنگین از نمایندگان واک در این دوره بر مشکلات تجارت پشم و کرک در ایران میافزود و به تبع بر میزان سودآوری آن ها تأثیر منفی میگذاشت .
سود خالص ازاین رو کمتر بود که ارقام جدول بالا دربردارندة هزینه هایی مانند مخارج انتقال بین باتاویا تا خلیج فارس ، کاهش علاقه به کالاهای به فروش نرفته ، استهلاک کشتیها و بیمه دریایی نیست ، اما حتی باوجود در نظر گرفتن این هزینه ها، واک تا زمان سقوط حکومت صفوی در ایران از تجارتی پرسود برخوردار بود.
از سوی دیگر، در این دوره ، سطح تجارت خارجی ایران با شرکای تجاری فرامنطقه ای خود نظیر کمپانی های هند شرقی انگلیس و هلند و کمپانی مسکوی کاهش یافت .