خلاصة:
خاطرهنویسی ژانری است که در طول تاریخ ادب فارسی نسبت به قصه و داستان، کمتر مورد توجه قرار گرفتهاست. با وقوع جنگ تحمیلی علیه ایران و توجه یکباره بسیاری از رزمندگان به ثبت خاطرات خود از دوران دفاع مقدس، این ژانر جانی تازه یافتهاست. حجم زیاد آثار چاپشده در این ژانر اقتضا میکند تا پژوهشگران با موازین علمی به بررسی چیستی این نوع ادبی بپردازند. خاطرهنوشته ماهیتی دوگانه دارد که بخشی از آن برگرفته از تاریخ و بخش دیگر آن مربوط به داستان است. هر خاطرهنوشته با توجه به شگردهایی که در آن بهکار رفته، به یکی از این دو ژانر گرایش دارد. یکی از ملاکهایی که میتواند گرایش داستانی خاطرهنوشتهها را اثبات کند، تحلیل عناصر داستانی در آن است. این مقاله با بررسی عناصر مشترک میان خاطرهنوشته و داستان، از جمله «پیرنگ»، «روایت»، «گفتگو» و «شخصیت» در اثر روایی دختر شینا، شباهت این اثر با ژانر داستان را اثبات کردهاست.
ملخص الجهاز:
عناصر داستانی خاطره نوشته های دفاع مقدس با تأکیدبر اثر دختر شینا الهام زارع دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران نعمت الله ایران زاده دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران غلامرضاپیروز دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران ، بابلسر، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/١١/٢٩؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٤/٢٦) چکیده خاطره نویسی ژانری است که در طول تاریخ ادب فارسی نسبت به قصه و داستان ، کمتر مورد توجـه قرار گرفته است .
ایـن مقالـه بـا بررسی عناصر مشترک میان خاطره نوشته و داستان ، از جمله «پیرنگ »، «روایت »، «گفتگو» و «شخصـیت » در اثر روایی دختر شینا، شباهت این اثر با ژانر داستان را اثبات کرده است .
امـا در میان این انواع ، برخی بیشتر به یکدیگر شبیه هستند؛ مثلا خاطره و داستان چنـان بـه هـم شـبیه هسـتند کـه حتـی بـه نویسـندگان مبتـدی توصـیه مـیشـود بـرای نوشـتن داسـتان ، ابتـدا از خاطره نویسی آغاز کنند (ر.
شخصیت پردازی در خاطره نوشته های دفاع مقدس در آغاز جریان خاطره نویسـی، بیشـتر به شیوة مستقیم صورت میگرفت ، امـا رفتـه رفتـه بـا تکامـل خـاطره نویسـی دفـاع مقـدس و حرکت آن ها به سمت داستانی شدن شخصیت پردازی هم بیشتر به شیوة غیرمستقیم صـورت میگیرد، البته این مسئله فراگیر نیست و نگارنده با در نظرگرفتن آثار شاخص ، ایـن ادعـا را مطرح کرده است .