خلاصة:
این مقاله با نگرشی تاریخ نگارانه به بررسی نظام آموزش علوم پزشکی در تمدن اسلامی پرداخته و در ضمن آن راههای گوناگون آموزش علوم پزشکی را به همراه روشها و برنامههای آموزشی، مورد بررسی قرار میدهد. نظام منعطف آموزش علوم پزشکی در تمدن اسلامی در قالب چهار گونه از آموزشهای پزشکی یعنی: آموزش این علوم از راههای خانواده، خودآموزی، آموزش در بیمارستانها و مدارس طب نظری، تدوام یافته و در گذر زمان، روشها و برنامههای آموزشی متفاوتی را تجربه نموده است. پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانهای، نظام آموزش پزشکی در تمدن اسلامی را مورد بررسی قرار دهد.
ملخص الجهاز:
نظام منعطف آموزش علوم پزشکی در تمدن اسلامی در قالب چهار گونه از آموزش های پزشـکی یعنـی: آمـوزش ایـن علـوم از راه هـای خـانواده ، خودآمـوزی، آمـوزش در بیمارستان ها و مدارس طب نظری، تدوام یافته و در گذر زمـان ، روش هـا و برنامـه هـای آموزشـی متفاوتی را تجربه نموده است .
بیمارستان ها ضمن اینکه به معالجه بیماران میپرداختنـد، از آنجا که حالات مختلف بیماریها برای دانشجویان مشهود و داروها نیز در دسترس و فـراوان بـود، دانشکده های پزشکی را هم در بطن خود به وجود آوردند (غنیمه ،١٣٨٨: ١٦٨).
از کسانی که در این بیمارستان به خدمت اشتغال داشـته اند میتوان از یوسف واسطی طبیب نام برد که مردی دانشمند بوده و همواره در بیمارستان بـه درمـان و آموزش پزشکی اشتغال داشته است (غنیمه ،١٣٨٨: ١٧٠-١٧١).
عضدالدوله برای امور درمانی و اداره بیمارستان ، پزشکان ، پرستاران و کارکنـان ، هزینه و مستمری تعیین کرد و انواع داروها و گیاهان درمانی به بیمارسـتان بـرد و بیسـت و چهـار پزشک برای درمان بیمارستان در نظر گرفت که از جمله آنان «ابوالحسن علی بن ابراهیم » بود که با کوشش بسیار به تدریس علوم پزشکی در این بیمارستان مشغول شد (عیسی، بـیتـا:١٨٧-١٨٨؛ غنیمه ،١٣٨٨: ١٧١-١٧٢).
در منطقه شامات نیز توجه به آموزش علوم پزشکی از اهمیت خاصی برخوردار بوده کـه اشـاره بـه «بیمارستان نوری دمشق » در این زمینه ضروری است .
منابع درسی پزشکان شام و بیمارستان نـوری در وهلـه اول آثار پزشکان برجسته یونانی نظیر بقراط و جالینوس بود کـه در عصـر اول عباسـی بـه عربـی ترجمه شده و دستمایه پژوهش های علمی و مطالعاتی پزشکان این دوره قرار گرفته بـود.