خلاصة:
اقدامات پتر کبیر در جهت ایجاد اتحاد درونی در میان آقوام روس و ترسیم چشم انداز توسعه
طلبی برای آینده» نقطه عطفی در تاریخ روسیه محسوب میشود. بعد از مرگ پترء زمامداران
کرملین همواره در راستای دست یابی به آبهای گرم و نیز منابع و بازارهای تجاری سرزمینهای
دیگر با دولتهای ایران در ستیز بودند. در نهایت بعد از مرگ آغامحمدخان قاجار قسمت وسیعی
از سرزمینهای شمال غربی و شرقی ایران به تصرف روسیه درآمد. البته جغرافیای انسانی
نامتناجس (متشکل از اقوام و ملیتهای مختلف با دین و زبان و قومیت متنوع) در منطقه قفقاز,
اشغالگران روس را مجبور نمود تا در سیستم اداری و سیاسی سنتی منطقه تغییر و تحول
گستردهای ایجاد نمایند. اصلاحات اداری مذکور که بویژه بعد از اصلاحات سیاسی ۱۸۵۴ م.
مسلمان نشین و مسیحی نشین را دستخوش ناهماهنگیهای آدری - سیاسی قرار میداد. از این
روی» انجام اصلاحات مذکور همواره مخالفت مردم منطقهء بویژه مسلمانان را در پی داشت.
ملخص الجهاز:
استیلای روسیه تزاری بر قفقاز جنوبی و اعمال اصلاحات اداری- سیاسی در آن منطقه محرم قلیزاده صمد رشیدزاده چکیده اقدامات پتر کبیر در جهت ایجاد اتحاد درونی در میان اقوام روس و ترسیم چشم انداز توسعه طلبی برای آینده، نقطه عطفی در تاریخ روسیه محسوب میشود.
در این مقاله کوشیده شده تا علاوه بر مطالعه کرونولوژیکی چگونگی دست یابی روسیه به قفقاز، اقدامات تزار در راستای برقراری سیستم اداری- سیاسی جدید در آن منطقه مورد بررسی قرار بگیرد.
(سه ویتو خوسکی،1381: 15؛ زارع شاهمرسی،1387: 60ـ68) روسیه تحت حاکمیت کاترین کبیر و جانشینان او از این نقطه زمانی در عرض سی سال به قفقاز جنوبی وارد شده آنجا را ضمیمه امپراتوری خود کردند و در همان زمان نیز به بی ثباتی کریمه پایان دادند.
مرحله اول: اصلاحات اداری، از زمان اشغال قفقاز تا سال 1841 الف) اصلاحات در نواحی گرجی نشین بعد از اعلان الحاق پادشاهی کاخه تی ـ کارتلی به امپراتوری روسیه در سال 1801، اصلاحات اداری در این ناحیه شروع شد.
(Çarpaz, 2006: 68) اصلاحات صورت یافته در ناحیه مذکور بدین قرار بود: به سال 1801 ) در منطقه تحت حاکمیت پادشاهی کاخه تی ـ کارتلی « حکومت مجلس عالی گرجستان » تشکیل شد.
به این ترتیب حکومت های موقت ایمیرتی، قوری و مرقرلی تا زمان اجرای اصلاحات برای کل منطقه قفقاز جنوبی یعنی تا سال 1841 بدون ایجاد تغییر اساسی روی کار باقی ماند.
(سه ویتو خوسکی،1381؛23) مرحله دوم: اصلاحات بعد از سال 1841 با تعمیق استیلای روسیه تزاری بر قفقاز، نیاز به ایجاد سیستم اداری ـ سیاسی جدید جهت برقراری حاکمیت بلامنازع در منطقه احساس شد.