خلاصة:
کشاورزی بهعنوان یکی از سه بخش اقتصادی هر کشور، نقش مهمی در استقلال معیشتی و حتی استقلال امنیتی آن کشور دارد. کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و تاریخ اجتماعی و اقتصادی، وابستگی عمدهای به این بخش اقتصادی دارد. یافتههای بهدست آمده از تحلیل ثانویه داده¬های سرشماریهای 90-1365 نشان میدهد سهم جمعیت شاغل در بخش کشاورزی مناطق روستایی از 58 درصد در سال 1365 بهترتیب به 48 و 51 درصد در سال های 1385 و 1390 کاهش یافته است. این روند کاهشی محسوس، توام با تغییراتی در نسبت جنسی و ساختار سنی نیروی کار کشاورزی بوده است. در سالهای مورد مطالعه، به سهم زنان روستایی بهویژه زنان سالمند در مشارکت در بخش کشاورزی بهشدت افزوده شده، بهطوریکه نسبت جنسی نیرویکار کشاورزی روستائیان از 1062 در سال 1365 به 642 در سال 1390 کاهش یافته است. درصد سالخوردگی جمعیت مورد مطالعه نیز در مدت زمان مشابه از حدود 7 به 16 افزایش داشته است. از مهمترین دلایل این تغییرات میتوان به تحولات مهاجرتی در مناطق روستایی و سهم عمده جوانان و مردان از مهاجران خارج شده، عدم تمایل جوانان روستایی به انجام فعالیت-های کشاورزی و هژمونی شهر و سبک زندگی شهری اشاره کرد. ادامه روند این ترکیب جمعیتی در نیرویکار کشاورزی و نیز وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها، میتواند منجر به ضعف ساختاری این بخش در آینده گردد. با توجه به برآورد مقوله های نیرویکار کشاورزی برای همه نقاط روستایی استانها، پیشنهاداتی ارائه شده است تا بتوان زنجیره فقر نیرویکار کشاورزی مناطق روستایی را از بین برد و گام هایی برای توسعه پایدار روستایی برداشت
ملخص الجهاز:
یافته های به دست آمده از تحلیل ثانویه داده های سرشماریهای ٩٠-١٣٦٥ نشان میدهد سهم جمعیت شاغل در بخش کشاورزی مناطق روستایی از ٥٨ درصد در سال ١٣٦٥ به ترتیب به ٤٨ و ٥١ درصد در سال های ١٣٨٥ و ١٣٩٠ کاهش یافته است .
در سال های مورد مطالعه ، به سهم زنان روستایی به ویژه زنان سالمند در مشارکت در بخش کشاورزی به شدت افزوده شده ، به طوریکه نسبت جنسی نیرویکار کشاورزی روستائیان از ١٠٦٢ در سال ١٣٦٥ به ٦٤٢ در سال ١٣٩٠ کاهش یافته است .
یافته های رمضانیان (١٣٨٠) نشان میدهد که جمعیت شاغل در بخش کشاورزی ایران در مقایسه _____________________________________________________ 1- Coleman با سایر بخش ها سالخورده تر است که در صورت تداوم روند این سالخوردگی وضعیت بخش کشاورزی در آینده نگران کننده خواهد شد.
با توجه به نمودار ٢ ملاحظه میشود در سرشماری ١٣٦٥ نزدیک ٥٨ درصد جمعیت شاغل ١٠ ساله و بیشتر نقاط روستایی ایران در بخش کشاورزی مشغول بوده اند.
درصد جمعیت شاغل ٦٥ ساله و بیشتر بخش کشاورزی ایران در سرشماریهای ١٣٤٥ الی ١٣٨٥ نشان میدهد طی این دوره جمعیت مذکور سالخورده تر شده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) با درنظر گرفتن نمودار ٤، ملاحظه میشود در سرشماری ١٣٦٥ حدود ٧ درصد جمعیت شاغل ١٠ ساله و بیشتر در بخش کشاورزی نقاط روستایی سالخورده بوده اند که در دو سرشماری بعدی به ١٢ درصد و در سرشماری ١٣٩٠ به ١٦ درصد افزایش یافته است .
P. (1967), The Population Debate: The Development of Conflicting Theories up to 1900, New York.